Abstrakt

Dnia 29.7.2014 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie wydał długo oczekiwane orzeczenie w połączonych sprawach P 49/13 i P 57/13, dotyczące przepisów w zakresie opodatkowania nieujawnionych dochodów za lata 2007 i następne. Uznał, że art. 20 ust. 3 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: PDOFizU) jest niezgodny z Konstytucją, i odroczył moment utraty mocy obowiązującej tego przepisu na maksymalny okres 18 miesięcy. Niesie to określone konsekwencje zarówno w odniesieniu do osób, które we wskazanym orzeczeniu upatrują możliwości wznawiania postępowań podatkowych i sądowoadministracyjnych, jak i w odniesieniu do organów podatkowych, które obecnie „ścigają” osoby ukrywające swoje dochody z ostatnich lat. Bez wątpienia także zapadłe rozstrzygnięcie będzie miało wpływ na kształt zmiany przepisów PDOFizU w zakresie opodatkowania nieujawnionych dochodów. Wyrok TrybunałuPodstawą do rozpoznania sprawy były pytania prawne WSA w Gorzowie Wielkopolskim i NSA, które powzięły wątpliwości odnośnie do zgodności z ustawą zasadniczą norm wynikających z art. 20 ust. 3 PDOFizU – warto zauważyć, że oba sądy zwróciły się do Trybunału o zbadanie wskazanych regulacji na podstawie odmiennych wzorców konstytucyjnych. Z pewnością asumptem do skierowania pytań do sądu konstytucyjnego był ubiegłoroczny wyrok TK w sprawie SK 18/09, gdzie Trybunał orzekł o niezgodności z Konstytucją art. 20 ust. 3 PDOFizU, w brzmieniu obowiązującym w latach 1998–2006, poddając wskazane przepisy gruntownej krytyce. Zaznaczył tam jednocześnie, że zapadłe orzeczenie nie odnosi się do art. 20 ust. 3 PDOFizU w jego aktualnym brzmieniu [od 2007 r. – przyp. aut.], to rozważany przepis jest obarczony – w zbliżonym, jeśli nie identycznym, stopniu – tymi samymi mankamentami, które były powodem stwierdzenia niekonstytucyjności jego poprzedniej wersji. Z tych też względów w ocenie WSA w Gorzowie Wielkopolskim art. 20 ust. 3 PDOFizU w brzmieniu z ustawą z 16.11.2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw jest niezgodny z Konstytucją. Wywody Trybunału Konstytucyjnego zawarte w uzasadnieniu wyroku w sprawie SK 18/09 wskazują na pojęciową niejednolitość i niejasność wyrażeń użytych przez prawodawcę także w brzmieniu przepisu art. 20 ust. 3 PDOFizU obowiązującym od 1.1.2007 r. Ponadto zdaniem NSA ww. nowelizacja przepisów PDOFizU, która weszła w życie od 1.1.2007 r., nie spowodowała, iż przepisy obowiązujące na gruncie podatku dochodowego w omawianym zakresie stały się bardziej precyzyjne, co skutkowało potrzebą zbadania ich konstytucyjności. Po przeprowadzeniu rozprawy Trybunał niejednogłośnie orzekł, że art. 20 ust. 3 PDOFizU, w brzmieniu obowiązującym od 1.1.2007 r., jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie wskazany przepis traci moc obowiązującą z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał stwierdził, że zaskarżony przepis nie spełnia wymogów legislacyjnych przewidzianych dla przepisów podatkowych. W świetle zasad wynikających z art. 84 i art. 217 Konstytucji ustawodawca powinien jasno i zrozumiale zdefiniować pojęcia przychodów ze źródeł nieujawnionych i przychodów nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach, tak aby podatnik mógł precyzyjnie określić treść ciążących na nim obowiązków daninowych.Wydane orzeczenie, choć może wydawać się tożsame z tym zapadłym niemal rok temu wyrokiem, rodzić będzie jednak inne skutki niż jego poprzednik.Rozstrzygnięcie Trybunału zostało opublikowane w Dz.U. 6.8.2014 r..