Abstrakt
Opodatkowanie na gruncie PIT udziału pracowników w imprezach integracyjnych finansowanych przez pracodawcę to jeden z ciekawszych problemów rozpatrywanych ostatnio przez NSA. Sprawa jest wyjątkowo kontrowersyjna, o czym świadczy fakt, że w ciągu minionych kilku miesięcy mogliśmy obserwować kształtowanie się dwóch całkowicie rozbieżnych linii orzeczniczych NSA w tym zakresie.
Wprowadzenie
Istotą sporu, który toczy się już od kilku lat pomiędzy przedsiębiorcami a fiskusem jest kwestia możliwości ustalenia po stronie pracownika przychodu z tytułu udziału w imprezie czy wyjeździe, którego koszt ponosi pracodawca. Co istotne, kontrowersje nie dotyczą samego faktu powstania przychodu – zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne są zgodne, że pracownicy uczestniczący w spotkaniach i wyjazdach integracyjnych organizowanych przez pracodawcę, co do zasady, osiągają z tego tytułu przychód, którego źródłem jest stosunek pracy (tj. zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku od osób fizycznych, dalej: PDOFizU). Zaistniały spór sprowadza się natomiast do kwestii określenia momentu powstania takiego przychodu oraz sposobu jego kalkulacji i przypisania go poszczególnym pracownikom.
Kiedy powstaje przychód…
W zakresie określenia momentu, w którym pracownik otrzymuje przychód, wykształciły się dwa stanowiska. Zgodnie z pierwszym, podzielanym zasadniczo przez organy podatkowe, o powstaniu przychodu przesądza sam fakt uczestnictwa w spotkaniu integracyjnym, bez względu na to, czy i w jakim zakresie pracownik skorzystał z atrakcji oferowanych przez organizatora imprezy. Zgodnie z tym stanowiskiem nieodpłatnym przychodem nie są poszczególne świadczenia dostępne w ramach imprezy (posiłki, napoje, gry itp.), lecz sam udział w imprezie i związana z nim możliwość skorzystania z oferowanych świadczeń. Organy podatkowe stoją na stanowisku, że nie można utożsamiać otrzymania nieodpłatnego świadczenia z jego „skonsumowaniem” i od tego uzależniać przypisania przychodu pracownikowi. Stwierdził tak na przykład Dyrektor IS w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 29.11.2012 r. (IPPB2/415-804/12-2/AK) oraz Dyrektor IS w Poznaniu z 23.7.2012 r. (ILPB2/415-395/12-4/WM). Również część sądów administracyjnych podzieliła to stanowisko, przykładowo WSA we Wrocławiu w wyroku z 27.11.2012 r. (I SA/Wr 1107/12).
Jednocześnie część sądów administracyjnych prezentuje odmienny pogląd, zgodnie z którym samo postawienie świadczenia do dyspozycji pracownika nie powoduje jeszcze po jego stronie powstania przychodu. Sądy powołują się tutaj na art. 11 ust. 1 PDOFizU, zgodnie z którym przychodem jest wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Ich zdaniem otrzymanie świadczenia jest tożsame z jego „skonsumowaniem”. W konsekwencji samo uczestnictwo pracownika w spotkaniu integracyjnym nie stanowi dla niego przychodu, jeżeli nie skorzystał on faktycznie ze świadczeń postawionych do jego dyspozycji w trakcie takiego spotkania. Pogląd ten został wyrażony przykładowo w wyroku WSA we Wrocławiu z 19.10.2012 r., I SA/Wr 1038/12.
…i jak go policzyć?
Nie mniejsze kontrowersje budzi sposób kalkulacji oraz przypisania przychodu konkretnemu pracownikowi, w przypadku gdy pracodawca uiszcza koszty związane z organizacją imprezy w sposób ryczałtowy. Organy podatkowe stoją na stanowisku, iż wartość świadczenia, jaką pracodawca powinien doliczyć do przychodu danego pracownika, należy obliczyć, dzieląc łączną kwotę kosztów zorganizowania imprezy przez liczbę osób zaproszonych. Następnie tak ustaloną cenę jednostkową należy przypisać osobom uczestniczącym w imprezie. Taką metodę zaproponował np. Dyrektor IS w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 27.9.2012 r. (IPPB2/415- -664/12-2/AK).
Obecnie organy podatkowe, co do zasady, zgadzają się jednak, że brak jest podstaw, aby przypisywać przychód tym pracownikom, którzy w ogóle nie wzięli udziału w imprezie integracyjnej. Należy dodać, że nie zawsze było to takie oczywiste. Jednostkowy koszt imprezy przypadający na nieobecnego pracownika nie powinien więc być doliczany ani do jego przychodów, ani do przychodów pracowników, którzy faktycznie uczestniczyli w spotkaniu. Potwierdzili to m.in. Dyrektor IS w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 25.10.2012 r. (IBPBII/1/415-682/12/BJ) oraz Dyrektor IS w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 19.11.2012 r. (IPPB2/415-811/12-2/JG). Należy także dodać, że w sytuacji gdy w imprezie integracyjnej udział biorą także osoby towarzyszące (np. członkowie rodzin pracowników), koszt jednostkowy przypadający na takie osoby należy zaliczyć do przychodu tego pracownika, któremu osoby te towarzyszą. Tak wynika np. z interpretacji Dyrektora IS w Poznaniu z 21.6.2012 r., ILPB2/415-266/12-4/TR.
Zgodnie z drugim stanowiskiem [...]