Abstrakt

Harmonizacja podatków bezpośrednich jest dokonywana tylko w takim zakresie, w jakim odmienne uregulowania prawne obowiązujące w prawie wewnętrznym poszczególnych państw członkowskich dotyczące opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych mogłyby ograniczać swobodę przepływu dochodów lub przychodów. W związku z tym interesującym zadaniem badawczym stało się dokonanie analizy prawnoporównawczej wybranych przepisów wspólnotowego i polskiego prawa podatkowego.

Wprowadzenie

Zakres przedmiotowy poprzedniego artykułu¹ opublikowanego na łamach Monitora Podatkowego dotyczył problematyki opodatkowania odsetek i należności licencyjnych, a więc objął – niezależnie od obowiązujących przepisów polskiego prawa podatkowego – regulacje prawne zawarte w Dyrektywie Rady Unii Europejskiej 2003/49/WE z 3.6.2003 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do odsetek oraz należności licencyjnych między powiązanymi spółkami różnych państw członkowskich².

Kolejnym obszarem prowadzonych badań prawnoporównawczych stało się zagadnienie opodatkowania dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej, dlatego objęto nimi przepisy dyrektywy Rady 2011/96/UE z 30.11.2011 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich³, która uchyliła dyrektywę Rady 90/435/EWG z 23.7.1990 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich⁴ zmienioną dyrektywą Rady 2003/123/WE z 22.12.2003 r.⁵.

Analiza dyrektywy Rady 2011/96/WE

Czym kierował się prawodawca unijny, uchwalając analizowane przepisy?

W preambule do analizowanej dyrektywy wskazano, że celem jej wprowadzenia było zwolnienie dywidend i innych zysków podzielonych wypłacanych przez spółki zależne ich spółkom dominującym z podatku potrącanego u źródła dochodu oraz wyeliminowanie podwójnego opodatkowania takiego dochodu na poziomie spółki dominującej.

Zdaniem prawodawcy wspólnotowego konsolidacja spó­łek różnych państw członkowskich może okazać się konieczna do stworzenia w ramach Unii warunków analogicznych do warunków rynku wewnętrznego oraz w celu zapewnienia skutecznego jego funkcjonowania.

Powyższy argument doprowadził go do stwierdzenia, iż niezbędne jest zatem określenie zasad opodatkowania, które byłyby neutralne z punktu widzenia konkurencji, co umożliwiłoby przedsiębiorstwom dostosowanie się do wymogów rynku wewnętrznego, a także zwiększenie ich produktywności i przewagi konkurencyjnej na poziomie międzynarodowym.

Powyższe rozważania doprowadziły prawodawcę do sformułowania następujących zasad:

1) państwo członkowskie spółki dominującej musi powstrzymać się od opodatkowania zysków uzyskanych od spółki zależnej albo opodatkować tego typu zyski, upoważniając jednocześnie spółkę dominującą do odliczenia od kwoty podatku należnego tę część podatku dochodowego od osób prawnych, która została zapłacona przez spółkę zależną od tych zysków;

2) w celu zapewnienia neutralności podatkowej zyski podzielone przez spółkę zależną na rzecz spółki dominującej ­powinny podlegać zwolnieniu z podatku potrącanego u źródła;

3) należy stosować podobne zasady jak wskazane powyżej do wypłaty zysków podzielonych i ich otrzymywania przez stały zakład spółki dominującej, także w przypadku gdy spółka dominująca i jej spółka zależna mają siedzibę w tym samym państwie członkowskim, a stały zakład znajduje się w innym państwie członkowskim;

4) w przypadkach, w których dochodzi do wypłaty zysków na rzecz spółki dominującej poprzez łańcuch spółek zależnych, wówczas podwójne opodatkowanie powinno zostać wyeliminowane poprzez stosowanie zwolnienia albo kredytu podatkowego, który umożliwi spółce dominującej dokonanie potrącenia podatków uiszczonych przez spółki zależne będące w tym łańcuchu.

Analiza zakresu przedmiotowego i podmiotowego

Poprzez przepisy art. 1 dyrektywy Rady 2011/96/UE prawodawca wspólnotowy nakazał, aby wszystkie państwa członkowskie stosowały przepisy analizowanej dyrektywy w poniższych przypadkach.

W pierwszym z nich dochodzi do wypłaty dywidendy (podziału zysków):

− na rzecz spółki mającej siedzibę w jednym państwie członkowskim od spółek zależnych mających siedzibę w innych państwach członkowskich lub

− przez spółki zależne z siedzibą w jednym państwie członkowskiego spółkom mającym siedzibę w innych państwach członkowskich.

W drugim z nich dochodzi do wypłaty dywidendy (podziału zysków):

− na rzecz stałych zakładów spółek mających siedzibę w innych państwach członkowskich, które znajdują się w jednym z państw członkowskich od ich spółek zależnych mających swoją siedzibę w państwie członkowskim innym niż to, w którym znajduje się stały zakład;

− przez spółki mające siedzibę na terenie jednego państwa członkowskiego na rzecz stałych zakładów znajdujących się w innym państwie członkowskim i należących do spó­łek mających swoją siedzibę na terenie tego samego państwa członkowskiego, wobec których są one spółkami zależnymi.

Jednocześnie [...]