Abstrakt

Celem niniejszego opracowania jest próba przybliżenia głównych postanowień wynikających ze wzoru dwustronnej umowy międzyrządowej w sprawie FATCA opublikowanego przez rząd USA. Chociaż ­FATCA w sposób kompleksowy została uregulowana w wewnętrznym prawie USA (przede wszystkim w formie odrębnego rozporządzenia), to z polskiej perspektywy najistotniejsze ramy prawne FATCA będą najprawdopodobniej wynikać z umowy międzyrządowej, której zawarcie z USA jest obecnie przedmiotem analizy ze strony polskich władz¹. Poniższy komentarz nie jest kompleksowym przedstawieniem rozwiązań FATCA, niemniej wskazuje na potencjalne ułatwienia, na które mogą liczyć polskie instytucje finansowe, jeżeli Polska zdecyduje się na podpisanie oraz wdrożenie umowy międzyrządowej w sprawie FATCA².

Wprowadzenie – podstawowe założenia FATCA

W marcu 2010 r. wszedł w życie rozdział IV amerykańskiego kodeksu podatkowego, potocznie określanego mianem regulacji FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act)³. Ponieważ postanowienia rozdziału IV mają charakter skrótowy i ogólny, ich doprecyzowanie nastąpiło w formie rozporządzenia (dalej: rozporządzenie FATCA) opublikowanego w dniu 17.1.2013 r. przez Departament Skarbu USA.

Zasadniczym celem uchwalenia regulacji FATCA jest zapobieżenie unikaniu opodatkowania przez obywateli i rezydentów USA, do którego prowadziło inwestowanie poza granicami USA przy jednoczesnym braku informowania o tym amerykańskich władz podatkowych. W celu wyeliminowania powyższego zjawiska rząd amerykański zdecydował się na wyposażenie swoich władz podatkowych w narzędzia prawne niezbędne do pozyskiwania informacji o środkach posiadanych przez obywateli i rezydentów USA na rachunkach finansowych prowadzonych przez zagraniczne (tj. inne niż amerykańskie) instytucje finansowe⁴. Zasadniczo mechanizmy te polegają na przedstawieniu instytucjom finansowym możliwości dobrowolnego podporządkowania się obowiązkowi przekazywania oczekiwanych informacji. Podporządkowanie to jest formalizowane poprzez podpisanie umowy z amerykańskim fiskusem, w której instytucja finansowa bierze na siebie ciężar wyszukiwania amerykańskich rezydentów podatkowych wśród swoich klientów i przekazywania informacji o nich do władz podatkowych USA. Instytucjom finansowym, które nie zechcą podpisać takiej umowy, nakładana będzie 30% sankcja (podatek)⁵ od przychodów uzyskanych na terytorium USA⁶ niezależnie, czy odbiorcą takiej płatności jest sama instytucja finansowa, czy też jej klient.

Jak widać z powyższego, regulacje FATCA będą de facto skutkować przerzuceniem na zagraniczne instytucje finansowe części obowiązków związanych z weryfikacją rozliczeń amerykańskich podatników inwestujących poza granicami USA, ciążących dotychczas na amerykańskich władzach podatkowych. Zachętą do pełnienia takich funkcji ma być natomiast brak powyższego podatku, jeżeli zagraniczna instytucja finansowa dostosuje się do wymogów FATCA, obejmujących zasadniczo pełnienie funkcji na rzecz amerykańskich władz podatkowych w zakresie:

- identyfikacji własnych klientów w celu nadania im określonego statusu (jako ciekawostkę można wskazać, że na gruncie rozporządzenia FATCA w przypadku klientów innych niż osoby fizyczne funkcjonować ma ponad 30 statusów),

- sprawozdawczości rozumianej jako przekazywanie określonych informacji o klientach amerykańskich, czyli przykładowo o klientach, którzy będą spełniali określone przesłanki amerykańskości (tzw. US indicia) jak obywatelstwo/rezydencja USA, a także o tzw. klientach opornych, czyli klientach, którzy albo nie przekazali w określonym terminie na wezwanie instytucji finansowej wymaganych informacji, albo nie wyrazili zgody na bycie objętymi indywidualną sprawozdawczością, oraz

- poboru 30% sankcji (podatku) FATCA od płatności przekazywanych do klientów bądź innych nieuczestniczących instytucji finansowych.

Przykład zastosowania sankcji

Polska instytucja finansowa inwestuje na amerykańskim rynku papierów wartościowych. Z tytułu przedmiotowej inwestycji otrzymuje wynagrodzenie w postaci odsetek. Jeżeli instytucja ta nie zdecyduje się być zgodna z regulacjami FATCA, tj. nie będzie wypełniać ww. obowiązków, wówczas będzie musiała się liczyć z tym, że jej kontrahent, np. amerykański bank, dokonujący wypłaty na jej rzecz płatności o źródle z USA (płatności odsetek od amerykańskich papierów wartościowych) pobierze od takich płatności 30% sankcję (podatek) FATCA.

Reakcja na regulacje FATCA

Jak można się było spodziewać, środowiska biznesowe nie zareagowały pozytywnie na dodatkowe obciążenia nakładane na instytucje finansowe przez regulacje FATCA. Powyższe dobitnie potwierdziły [...]