Abstrakt

W artykule omówiono system opodatkowania odsetek oraz należności licencyjnych między powiązanymi spółkami różnych państw członkowskich oraz jego wpływ na regulacje polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wstęp

Jak podnosi się w literaturze¹, duże znaczenie z punktu widzenia harmonizacji podatków bezpośrednich ma dyrektywa Rady Unii Europejskiej 2003/49/WE z 3.6.2003 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do odsetek oraz należności licencyjnych między powiązanymi spółkami różnych państw członkowskich (dalej: dyrektywa 2003/49/WE)². Pierwsza wersja dyrektywy była opracowana przez Komisję Europejską w 1991 r., a w raporcie Komisji Rudinga uznano przyjęcie dyrektywy za jeden z priorytetów funkcjonowania wspólnego rynku.

Zdaniem Autorki główną przyczyną przyspieszenia prac nad dyrektywą było orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Lankhorst – Hohorst z 12.12.2002 r., w myśl którego niezgodne z zasadą swobody prowadzenia działalności określonej w art. 43 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej jest tworzenie reguł ograniczających niedostateczną kapitalizację na podstawie kryterium rezydencji (odmienne traktowanie podatników będących rezydentami i nierezydentów).

Analiza dyrektywy Rady 2003/49/WE

Czym kierował się prawodawca wspólnotowy, uchwalając analizowane przepisy?

W preambule do dyrektywy 2003/49/WE stwierdzono, że w ramach jednolitego rynku mającego cechy rynku krajowego transakcje między spółkami różnych państw członkowskich nie powinny podlegać bardziej rygorystycznym warunkom dotyczącym sposobu opodatkowania niż warunki stosowane wobec tych samych transakcji przepro­wadzanych między spółkami tego samego państwa członkowskiego.

Prawodawca wspólnotowy wyraził przy tym pogląd, że powyższa zasada nie była w momencie uchwalania analizowanej dyrektywy stosowana w odniesieniu do odsetek oraz należności licencyjnych, a ustawodawstwo podatkowe poszczególnych państw członkowskich nie gwarantuje zniesienia podwójnego opodatkowania, uciążliwych formalności administracyjnych oraz przezwyciężenia problemów w zakresie przepływu środków pieniężnych. Postawił on sobie przy tym za priorytet zapewnienie, aby odsetki oraz należności licencyjne były opodatkowane w państwie członkowskim tylko raz.

Uznał przy tym, że zniesienie opodatkowania odsetek oraz należności licencyjnych w państwie członkowskim, w którym powstają, pobieranego przez potrącenie u źródła lub poprzez jego naliczenie, jest najbardziej właściwym środkiem zniesienia wymienionych formalności i problemów oraz zapewnienia równości traktowania w zakresie opodatkowania między transakcjami krajowymi a transgranicznymi. Według niego zniesienie takich podatków jest szczególnie niezbędne w zakresie zapłaty należności dokonywanych między spółkami powiązanymi różnych państw członkowskich, jak również między stałymi zakładami takich spółek.

Jego zdaniem cel proponowanych działań, polegający na ustanowieniu wspólnego systemu opodatkowania stosowanego do odsetek oraz należności licencyjnych spółek powiązanych różnych państw członkowskich, nie może być w wystarczającym stopniu osiągnięty przez państwa członkowskie. Doprowadziło to do sformułowania wniosku, iż powinno to zatem nastąpić na poziomie wspólnotowym, gdyż Wspólnota może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu.

Analiza zakresu przedmiotowego i podmiotowego

Prawodawca wspólnotowy przyznał każdemu wspólnotowemu państwu źródła prawa do uzależnienia korzystania ze zwolnienia na mocy niniejszej dyrektywy od uzyskania decyzji dopiero po przedstawieniu przez podatnika zaświadczenia potwierdzającego spełnienie wymagań ustanowionych w analizowanych przepisach.

Z analizowanych przepisów wynika, że decyzja w sprawie zwolnienia jest wydawana w terminie najwyżej 3 miesięcy po przedłożeniu przez niego stosownego zaświadczenia oraz ewentualnych dodatkowych informacji, jakich państwo źródła może żądać w uzasadnionych przypadkach. Decyzja ta jest ważna przez okres przynajmniej jednego roku po jej wydaniu. Zgodnie z wolą prawodawcy wspólnotowego zaświadczenie, które ma być wydane, w odniesieniu do każdej umowy dotyczącej wskazanych poniżej należności jest ważne przez przynajmniej rok, ale nie dłużej niż 3 lata od daty jego wydania.

Istotne jest także to, że w przypadku gdy spółka wypłacająca lub zakład stały potrąciły nienależnie podatek u źródła, a powinno być [...]