Abstrakt

Interpretacja indywidualna Dyrektora IS w Warszawie z 22.8.2012 r., IPPP1/443-435/12-2/AS

Usługi świadczone przez spółkę i polegające w szczególności na obsłudze sekurytyzowanych wierzytelności oraz prowadzeniu ewidencji analitycznej nie wyczerpują znamion definicji czynności „zarządzania”, wobec czego nie powinny korzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT. W związku z tym czynności świadczone przez spółkę na rzecz funduszu powinny podlegać opodatkowaniu według stawki 23%.

Stan faktyczny

Spółka z o.o. (dalej: Spółka) zawarła z V. (dalej: Fundusz) umowę o obsługę sekurytyzowanych wierzytelności (dalej: Umowa), na podstawie której świadczy na rzecz Funduszu usługi polegające na obsłudze nabywanych przez Fundusz sekurytyzowanych wierzytelności oraz prowadzenia ewidencji analitycznej wierzytelności. Spółka decyzją uzyskała zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: KNF) na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego.

Fundusze inwestycyjne są osobami prawnymi, których działalność regulowana jest ustawą z 27.5.2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 146, poz. 1546 ze zm., dalej: FundIU). Wyłącznym przedmiotem działalności funduszy jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w określonych przypadkach również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Jednym z typów funduszy inwestycyjnych jest fundusz sekurytyzacyjny. Zgodnie z art. 187 ust. 3 FundIU, fundusz sekurytyzacyjny obowiązany jest lokować przynajmniej 75% wartości swoich aktywów w określone wierzytelności, papiery wartościowe inkorporujące wierzytelności pieniężne i prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności. Dodatkowo fundusz sekurytyzacyjny może lokować aktywa w dłużne papiery wartościowe, jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, depozyty w bankach krajowych lub instytucjach kredytowych, instrumenty rynku pieniężnego oraz instrumenty pochodne. Poza wymienionymi powyżej możliwościami dokonywania inwestycji zakres działalności funduszy jest w praktyce znikomy.

Wierzytelności nabywane przez Fundusz mogą być wierzytelnościami wysokiego ryzyka, w tym wierzytelnościami przedawnionymi, niezabezpieczonymi lub zajętymi.

Ze względu na dużą liczbę nabywanych w portfelach wierzytelności, w trakcie ustalania ceny nabycia portfela Fundusz zwykle nie dokonuje weryfikacji jakości każdej z wierzytelności z osobna, lecz działa na podstawie przyjętych założeń dotyczących całej grupy nabywanych wierzytelności. Cena nabycia ustalana jest zatem często na podstawie wyceny całego portfela, a nie poszczególnych wierzytelności. Ryzyko ekonomiczne z tym związane spoczywa na Funduszu. W przypadku wierzytelności złej jakości, w celu maksymalizacji wartości aktywów Funduszu, konieczne są aktywne działania mobilizujące dłużników do rozpoczęcia i kontynuowania spłat przeterminowanych wierzytelności.

Jednocześnie obsługa wierzytelności o najniższej jakości byłaby nieefektywna, gdyż generowałaby koszty, które nie zostałyby zrekompensowane przychodami ze spłat tych wierzytelności, co prowadziłoby do obniżenia wartości aktywów Funduszu.

Powyższe uwarunkowania powodują konieczność aktywnego monitorowania portfeli i podejmowania bieżących działań i ocen w zakresie dalszego ich traktowania (np. umorzenie, zawarcie ugody z dłużnikiem itd.).

Do wykonywania powyższych czynności, czyli do efektywnego zarządzania jakością portfela, konieczne jest posiadanie odpowiedniego zaplecza, a także doświadczenia w zakresie funkcjonowania rynku wierzytelności (monitorowanie wierzytelności w celu oceny ich jakości, negocjacje z dłużnikami itd.). Fundusz jako podmiot ściśle regulowany, zgodnie z FundIU, nie może np. zawierać umów o pracę czy inwestować w wyposażenie lub w inny sposób organizować we własnym zakresie zaplecza niezbędnego do prowadzenia działalności wykraczającej poza dokonywanie inwestycji. W związku z powyższym Fundusz, będący w istocie masą majątkową wyposażoną w osobowość prawną, z założenia nie posiada zaplecza ani doświadczenia niezbędnego do utrzymywania aktywów w odpowiedniej jakości i uzależniony jest w tym zakresie od usługodawców zewnętrznych. W praktyce zatem, w celu zapewnienia kompetentnego i efektywnego zarządzania aktywami Funduszu (wierzytelnościami) konieczny jest zakup usług dostosowanych do charakteru tych aktywów. Spółka, jako podmiot od lat aktywny na rynku wierzytelności, posiada wszelkie warunki techniczne i organizacyjne, wiedzę i bogate doświadczenie w zakresie rynku wierzytelności. Dlatego też strony (Spółka i Fundusz) zdecydowały się na zawarcie Umowy na świadczenie przedmiotowych usług.

Na podstawie zawartej z Funduszem Umowy Spółka zobowiązana jest do obsługi wierzytelności należących do Funduszu w dniu zawarcia Umowy, wszystkich nabytych w okresie obowiązywania Umowy poprzez gromadzenie, na rachunek Funduszu, należności Funduszu wynikających z poszczególnych wierzytelności wchodzących w skład portfela i w tym celu podejmowania czynności windykacyjnych za Fundusz. Ponadto Spółka świadczy usługi związane z prowadzeniem ewidencji analitycznej portfela wierzytelności. Spółka jest również zobowiązana do opracowania i przedstawienia Funduszowi planu (dalej: Plan Działania), zgodnie z którym realizowana jest obsługa portfela wierzytelności i który uwzględnia specyfikę i parametry poszczególnych wierzytelności wchodzących w skład portfela.

Wybór i częstotliwość podejmowania poszczególnych czynności w stosunku do wierzytelności wskazanych przez Spółkę w Planie Działania pozostają w gestii Spółki, przy czym Spółka nie posiada uprawnień do podejmowania decyzji odnośnie do zawarcia ugody z dłużnikiem, zrzekania się roszczeń Funduszu, których to podjęcie wymaga uzyskania uprzedniej akceptacji Funduszu. Czynności podejmowane przez Spółkę muszą pozostawać zgodne z treścią Planu Działania, w tym z celami finansowymi i harmonogramem określonym w Planie Działania.

Usługi objęte Umową mają zapewnić maksymalizację korzyści z realizacji portfela wierzytelności. W odniesieniu do czynności wymienionych w Umowie Fundusz udzielił/udzieli Spółce lub pracownikom Spółki pełnomocnictw rodzajowych lub szczególnych koniecznych do właściwej realizacji obowiązków wynikających z Umowy.

Spółka zobowiązana jest do wykonywania na rzecz Funduszu czynności obsługi wierzytelności przez czas równy okresowi realizacji wierzytelności z listy wierzytelności powierzonych obsłudze przez Spółkę, z możliwością wypowiedzenia Umowy na warunkach w niej określonych. Wykonując Umowę, Spółka zobowiązuje się do dołożenia starań w celu możliwie najskuteczniejszej ochrony przysługujących Funduszowi praw, zysków lub udziałów w portfelu wierzytelności przed roszczeniami osób trzecich.

W celu umożliwienia prawidłowego wykonania Umowy Fundusz powierzył Spółce – na podstawie umowy – wykonywanie czynności przetwarzania danych osobowych. Czynności te – realizowane na podstawie przepisów ustawy z 29.8.1997 r. o ochronie danych osobowych – wykonywane są wyłącznie w celach związanych z prawidłowym wykonaniem umowy.

Ponadto, Spółka wystąpiła do Ośrodka Standardów Klasyfikacyjnych Urzędu Statystycznego w Łodzi z wnioskiem o klasyfikację świadczonych usług w świetle załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 18.3.1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (Dz.U. z 1997 r. Nr 42, poz. 264 ze zm.; dalej: rozporządzenie o PKWiU). W odpowiedzi z 17.9.2009 r., Ośrodek Standardów Klasyfikacyjnych Urzędu Statystycznego w Łodzi wskazał, że usługi wykonywane przez Spółkę na rzecz Funduszu mieszczą się – na podstawie rozporządzenia o PKW1U – w grupowaniu PKWiU 67.12.10-00.90 – „Usługi na rynkach papierów wartościowych oraz zarządzanie funduszami na zlecenie, pozostałe”.

W związku z tak przedstawionym stanem faktycznym wnioskodawca (Spółka) zwrócił się do Dyrektora IS w Warszawie o odpowiedź na pytanie: czy usługi, które Spółka świadczy na podstawie umowy na rzecz Funduszu, podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług (dalej: VAT) na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług (­dalej: VATU)?

W ocenie wnioskodawcy usługi, które Spółka świadczy na podstawie umowy na rzecz Funduszu, powinny być traktowane jako podlegające zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 VATU.

Dyrektor IS w Warszawie, uznając stanowisko Spółki za nieprawidłowe, stwierdził, że usługi świadczone przez Spółkę i polegające w szczególności na obsłudze sekurytyzowanych wierzytelności oraz prowadzeniu ewidencji analitycznej nie wyczerpują znamion definicji czynności „zarządzania”, wobec czego nie powinny korzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 VATU. W związku z tym czynności świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszu powinny podlegać opodatkowaniu według stawki 23%.

Komentarz podatkowy

Omawiana interpretacja jest jedną z najnowszych interpretacji wydanych w zakresie kwalifikacji czynności zarządzania wierzytelnościami Funduszu jako czynności zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 VATU.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji było ustalenie, czy w zaprezentowanym we wniosku stanie faktycznym czynności obsługi wierzytelności Funduszu dokonywane przez Spółkę wypełniają znamiona definicji „zarządzanie” i w związku z tym powinny podlegać zwolnieniu w myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 VATU.

Zgodnie z [...]