Abstrakt
W związku z uchwałą składu 7 sędziów NSA z 15.1.2012 r.1 oraz wydaną przez Ministra Finansów interpretacją ogólną z 11.5.2012 r.2 prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki komandytowo-akcyjnej stało się korzystne z punktu widzenia opodatkowania akcjonariusza. W związku z tym uzasadnione gospodarczo jest przekształcenie prowadzonej w formie spółki kapitałowej działalności gospodarczej w spółkę komandytowo-akcyjną.
Prawo handlowe o spółce komandytowo-akcyjnej i spółkach kapitałowych
Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Cechą wyróżniającą spółkę komandytowo-akcyjną jest jej hybrydowy charakter – łączy w sobie cechy spółki osobowej i kapitałowej, choć z literalnego brzmienia art. 4 § 1 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH) wynika, że jest to spółka osobowa. W sprawach nieuregulowanych w przepisach art. 125–150 do spółki tej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej bądź spółki akcyjnej. W zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy zastosowanie znajdą odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej, w pozostałych zaś sprawach – odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia. Zasadniczo zatem akcjonariusze wnoszą wkłady na kapitał zakładowy, komplementariusze zaś – na inne kapitały. Jednak komplementariusz może wnieść wkład także na kapitał zakładowy.
Najistotniejsze znaczenie dla dalszych rozważań ma postanowienie, zgodnie z którym w zakresie wkładów komplementariuszy do spółki, z wyjątkiem wkładów na kapitał zakładowy, stosuje się przepisy o spółce jawnej. Zastosowanie znajdą tutaj przepisy art. 48–54 KSH. Natomiast w odniesieniu do kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy i akcji należy stosować przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Wniesienie przez komplementariusza wkładu na kapitał zakładowy nie wyłącza jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Hybrydowy charakter spółki komandytowo-akcyjnej wynika także z tego, że tworzą ją dwa rodzaje wspólników, a co za tym idzie – dwa odrębne kapitały: jeden składający się z wkładów komplementariuszy, a drugi składający się zasadniczo3 z wkładów wnoszonych przez akcjonariuszy.
Jak wyraźnie wskazał ustawodawca w KSH, spółka komandytowo-akcyjna, mimo posiadania elementów charakterystycznych dla spółek kapitałowych (głównie przesądza o tym istnienie kapitału zakładowego), została uznana za spółkę osobową. Wyodrębnienie spółek osobowych spośród spółek handlowych opiera się na kryterium współdziałania osób będących wspólnikami takich podmiotów. Spółkę osobową charakteryzuje osobista majątkowa odpowiedzialność wspólników (a przynajmniej niektórych z nich) za zobowiązania spółki i osobiste prowadzenie jej spraw. Zakres ten określa ustawa, ponadto może on być też w pewnym stopniu regulowany przez umowę spółki. Elementem, który zbliża spółkę komandytowo-akcyjną do spółek kapitałowych, jest fakt, że akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.
Spółki osobowe nie mają osobowości prawnej, choć są uznawane za podmioty prawne. Wspólną cechą wszystkich spółek osobowych jest konieczność podania przynajmniej jednego nazwiska (nazwy) wspólnika w nazwie spółki.
Nieograniczona odpowiedzialność wspólników w spółkach osobowych jest przyczyną, dla której wiele osób decyduje się na podjęcie działalności gospodarczej w formie spółek kapitałowych. W spółce kapitałowej decydujące znaczenie dla jej istnienia i działalności ma kapitał, a odpowiedzialność za zobowiązania ogranicza się wyłącznie do majątku spółki. Majątek spółki jest odrębny od majątków osobistych wspólników, sfera zarządzania jest zaś rozdzielona od sfery właścicielskiej poprzez utworzenie organów spółki. Te korzyści przemawiają za wyborem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej.
Jednak w związku z korzystnymi rozwiązaniami podatkowymi dotyczącymi spółek komandytowo-akcyjnych, coraz więcej spółek kapitałowych jest przekształcanych właśnie w ten rodzaj spółki osobowej. Dodatkowo za wyborem tej, a nie innej spółki przemawia możliwość zachowania braku odpowiedzialności akcjonariusza za zobowiązania spółki.
Przekształcenie spółki kapitałowej w osobową w świetle prawa handlowego
Spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna (spółka przekształcana) może być przekształcona w inną spółkę handlową (spółkę przekształconą). Spółka przekształcana staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru (dzień przekształcenia). Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną.
W wyniku przekształcenia następuje sukcesja uniwersalna praw i obowiązków. Oznacza to, że spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej. Spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności [...]