Abstrakt

Uchwała NSA z 27.2.2012 r., II FPS 4/11, rozstrzygająca kwestię opodatkowania podatkiem od nieruchomości lokali garażowych stanowiących przedmiot odrębnej własności w budynkach wielomieszkaniowych, na korzyść przyjęcia stawek właściwych dla gruntów i budynków pozostałych (zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. c), pkt 2 lit. e) ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, dalej: ustawa) nie dotyka kwestii znacznie bardziej niebezpiecznej dla współwłaścicieli takich lokali. Otóż źle pojęty i nadmierny fiskalizm jednostek samorządu terytorialnego skłania je do domagania się od współwłaścicieli podatku od nieruchomości według stawek właściwych dla budynków i gruntów związanych z działalnością gospodarczą (czyli kilkunastokrotnie wyższych niż dla gruntów i budynków pozostałych), ilekroć współwłaścicielem jest osoba prawna prowadząca działalność gospodarczą. Taki stan faktyczny nie był przedmiotem rozważań NSA w uchwale, natomiast masowość występowania tego rodzaju lokali (i stały ich przyrost) naraża ich współwłaścicieli (z reguły mieszkańców budynku) na poważne ryzyko materialne, mogące nawet zagrozić egzystencji ich rodzin. Zagrożenie nie jest pozorne, czego dobitnym dowodem jest wyrok WSA w Rzeszowie z 14.2.2011 r., I SA/Rz 826/10. W sprawie rozstrzygniętej przez WSA, na skutek skargi na interpretację przepisów prawa podatkowego, sąd ten stanął na stanowisku, że lokal użytkowy (garażowy, czyli o charakterze niemieszkalnym), pozostający we współwłasności ze spółdzielnią mieszkaniową prowadzącą działalność gospodarczą pozostaje w związku z tą działalnością, zatem skoro obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach – czyli także na osobach fizycznych, które nabyły udział w lokalu (wyodrębniony i oznaczony numerem miejsca postojowego oraz wspólną drogą dojazdową i ciągiem pieszym) – to konkretyzuje się w odniesieniu do tego lokalu (dotychczas części budynku) według stawek właściwych dla działalności gospodarczej. Wojewódzki Sąd Administracyjny nie odniósł się wprost do reguł opodatkowania gruntu, na którym wzniesiony został budynek z lokalem garażowym, wzmiankował jedynie o związaniu gruntu z działalnością gospodarczą. Nie było to zresztą przedmiotem pytania wnioskującego o interpretację. Paradygmat stosowania prawa ujawniony w glosowanym wyroku jest nie do przyjęcia co najmniej z czterech powodów, które uczyniłem tezami niniejszej publikacji. Po pierwsze – opiera się na wadliwym rozumieniu pojęcia solidarności obowiązku podatkowego (art. 3 ust. 4 ustawy) oraz na konkretyzacji obowiązku podatkowego nieuwzględniającej powinności odmiennej rekonstrukcji normy prawa podatkowego dla budynków mieszkalnych i gruntów z nimi związanych (art. 1a ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 2b) ustawy), po drugie – wiąże powstanie obowiązku podatkowego w oderwaniu od świadomości podmiotu, który miałby mu podlegać, po trzecie – ignoruje stosunek prawny quoad usum w odniesieniu do przedmiotu opodatkowania (lokalu o innym przeznaczeniu, zwanym w praktyce użytkowym) i jego walor dowodowy, a po czwarte – konsekwencją obranej wykładni jest całkowite pominięcie rozważań w przedmiocie efektywności zajęcia (i wykorzystania) lokalu garażowego do prowadzenia w nim działalności gospodarczej oraz niepowiązania tego zagadnienia z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych sensu largo.