Abstrakt

Przedmiotem niniejszego opracowania jest przedstawienie głównych założeń koncepcji Wspólnej Skonsolidowanej Korporacyjnej Podstawy Opodatkowania (ang. Common Consolidated Corporate Tax Base) zwanej dalej CCCTB. To zaawansowana propozycja projektu dyrektywy, która w głównej mierze ma stworzyć podstawy prawne do zniesienia przeszkód w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego UE. Koncepcja ta ma za zadanie stworzenie podstawy opodatkowania dla spółek prowadzących działalność transgraniczną w ramach wspólnego rynku.

Wprowadzenie

CCCTB jest obecnie najbardziej zaawansowaną koncepcją harmonizacji opodatkowania spółek w UE. Wszystkie prace nad jej ogólnymi zasadami i szczegółowymi założeniami konstrukcyjnymi zostały już zakończone. Aktualnie – w 2012 roku – należy się spodziewać projektu dyrektywy. Dlatego zasadne wydaje się przeprowadzenie analizy rozwiązań i konstrukcji w niej zawartych, które będą podstawą szerszej dyskusji. Analiza ta pomoże w ocenie, czy dyrektywa będzie korzystna dla polskiego podatnika, jak również w spojrzeniu na nią przez pryzmat stanowiska Polski w kwestiach związanych z transgranicznym charakterem CCCTB.

Wskazana koncepcja to wynik prac Grupy Roboczej CCCTB, stworzonej przez Komisję Europejską, działającej od listopada 2004 roku, w skład której weszli eksperci z państw członkowskich i KE. Później skład został rozszerzony o przedstawicieli biznesu i ośrodków akademickich¹.

Projekt CCCTB jest odpowiedzią na postulaty zgłaszane w sprawie konieczności harmonizacji opodatkowania korporacyjnego w ramach UE poprzez likwidację bądź redukcję licznych problemów dotyczących m.in.: stosowania się do wielu obostrzeń związanych ze stosowaniem cen transferowych, niemożności lub ograniczone możliwości rozliczania transgranicznych strat i wreszcie kwestie związane ze zjawiskiem międzynarodowego podwójnego (a nawet wielokrotnego) opodatkowania.

Koncepcja CCCTB opiera się na kilku zasadniczych założeniach. Podstawową jest przedstawienie wspólnych zasad ustalania podstawy opodatkowania (CCCTB jako podstawa wspólna). Podmioty stosowałyby ją niezależnie od miejsca prowadzonej działalności gospodarczej, szcególnie gdy prowadzą swoją działalność na terenie kilku państw i z tego tytułu podlegają kilku jurysdykcjom podatkowym².

Drugim filarem koncepcji CCCTB jest skonsolidowana podstawa opodatkowania spółek powiązanych, które nabywają status grupy CCCTB (CCCTB jako podstawa skonsolidowana). Wspólną podstawę opodatkowania stanowiłby całkowity dochód do opodatkowania uzyskany przez grupę CCCTB, czyli przez wszystkie spółki należące do grupy. W skonsolidowanej podstawie opodatkowania nie ujmowano by transakcji wewnątrzgrupowych, które będą neutralne podatkowo. Dzięki temu podmioty będące w grupie nie musiałyby dostosowywać się do regulacji dotyczących cen transferowych, w ramach operacji finansowych zachodzących pomiędzy jej członkami. Kolejną zaletą byłaby możliwość natychmiastowej kompensacji strat w całej grupie. I wreszcie – procesy wypłacania dywidend pomiędzy członkami grupy byłyby neutralne podatkowo³.

Po dokonaniu konsolidacji trzeba ustalić udział każdej spółki z grupy w skonsolidowanej podstawie opodatkowania. Podatek będzie obliczany od ustalonego udziału na podstawie stawki podatkowej obowiązującej w państwie poszczególnej spółki. Trzeba pamiętać, że koncepcja CCCTB opiera się na stworzeniu wspólnego systemu ustalania podstawy opodatkowania, wysokość stawek podatkowych pozostaje zaś suwerennym prawem każdego państwa członkowskiego⁴.

Struktura projektu dyrektywy CCCTB składa się z XVIII rozdziałów:

- w rozdziałach I–III zawarty jest: zakres podmiotowy, słowniczek definicyjny oraz prawo podatnika do wyboru CCCTB w miejsce dotychczas stosowanej krajowej podstawy opodatkowania;

- w rozdziałach IV–VIII umieszczone są zasady i tryb ustalania podstawy opodatkowania dla samodzielnego podatnika;

- rozdziały IX–XII odnoszą się do grupy spółek i ich konsolidacji;

- rozdział XIII określa kwestie dotyczące transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi;

- w rozdziale XIV – przepisy odnoszące się do zwalczania nadużyć;

- rozdział XV – jednostki transparentne podatkowo;

- rozdział XVI odnosi się do podziału skonsolidowanej podstawy opodatkowania;

- w rozdziale XVII zawarte są kwestie związane z administracją i procedurą odnoszącą się do CCCTB. Dotyczy to w szczególności wyznaczenia głównego podatnika oraz głównego organu podatkowego dla grupy CCCTB. Odnosi się to również do procedury rozliczania podatku wynikającego z przyjęcia CCCTB, a w tym w szczególności: formy i terminu składania deklaracji podatkowych oraz procedury weryfikacji zeznań podatkowych. Ważnym również aspektem w ramach tego rozdziału jest rozstrzyganie sporów pomiędzy organami podatkowymi w ramach procedury arbitrażowej, jak również charakterystyka istotnego instrumentu – wiążącej wykładni dyrektywy;

- rozdział XVIII zawiera przepisy końcowe.

Zakres podmiotowy CCCTB

Zakres podmiotowy CCCTB określa się poprzez odwołanie do przepisów prawa krajowego państw członkowskich. Oznacza to, że podmiotowość podatkową na gruncie CCCTB będą mogły nabywać podmioty (spółki), które w świetle wewnętrznych regulacji państwa rezydencji podatkowej mają status osoby prawnej. Jednocześnie osoby prawne muszą podlegać opodatkowaniu jednemu z podatków od osób prawnych, wyszczególnionych w załączniku do dyrektywy (w polskim ustawodawstwie chodzi tu o ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych, dalej: PDOPrU⁵). A zatem wziąwszy pod uwagę powyższe warunki i jednocześnie ustawodawstwo polskie, można wymienić, kogo zakres ten dotyczy:

- spółek akcyjnych;

- spółek z ograniczoną odpowiedzialnością;

- spółek kapitałowych w organizacji;

- jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek osobowych;

- spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych oraz

- podatkowych grup kapitałowych.

Koncepcję CCCTB stosowałoby się również do spó­łek z państw trzecich mających formę prawną podobną do form spółek z UE (chodzi tu o ww. uwarunkowania). Jednocześnie spółki te muszą [...]