Abstrakt
W niniejszym artykule przedstawiono problematykę informacji i wyjaśnień udostępnianych przez organy podatkowe, czyli obowiązku informowania strony, wobec której toczy się postępowanie podatkowe.
Wprowadzenie
Rozwój społeczeństwa informacyjnego zależy od sposobu ustalania rozwiązań prawnych w sferze informacyjnej. Jak podkreśla Marek Mazur, rola regulacji prawnych w tej materii jest między innymi pochodną koncepcji systemów ekonomicznych, w tym własności, a także wolności jednostki, roli i zakresu oddziaływania państwa na życie społeczne1. System prawa ma zapewniać zasadę wolności informacyjnej oraz gwarantować prawo do informowania i bycia informowanym, będące jednym z podstawowych praw człowieka. Prawo do informacji ma zasadnicze znaczenie dla życia publicznego i dla każdego obywatela, ponieważ informacja jest czynnikiem zmniejszającym skalę niewiedzy o danym zjawisku oraz umożliwiającym podjęcie właściwej decyzji lub sprawniejsze działanie2. Zagadnienie informacji i procesów informacyjnych w administracji publicznej uregulowane zostało w wielu aktach prawnych. Rozpatrując tematykę procesów informacyjnych w aspekcie prawa strony w postępowaniu podatkowym wskazać należy, że informowanie stron w postępowaniu podatkowym stanowi jedną z podstawowych zasad tego postępowania. Zasada ta została wyrażona w art. 121 § 2 Ordynacji podatkowej (dalej: OrdPU)3. Dostęp strony postępowania do informacji o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tegoż postępowania jest elementem koniecznym, pozwalającym na prawidłowy przebieg postępowania oraz ukształtowania właściwych relacji pomiędzy organem podatkowym a stroną.
W niniejszym artykule przedstawiono problematykę informacji i wyjaśnień udostępnianych przez organy podatkowe, czyli obowiązku informowania strony, wobec której toczy się postępowanie podatkowe. Rozpatrując zagadnienie z punktu widzenia praw jednostki, przedmiotem niejasności jest kwestia, czy prawo bycia poinformowanym obejmuje tylko podatników czy również ich reprezentantów lub pełnomocników posiadających przygotowanie zawodowe w zakresie prawa podatkowego. Kwestia ta jest przedmiotem sporów przedstawicieli doktryny.
Zakres przedmiotowy zasady informowania stron w postępowaniu podatkowym
Zasada informowania strony w postępowaniu podatkowym uregulowana została w art. 121 § 2 OrdPU. Dokonując analizy zakresu przedmiotowego art. 121 § 2, z którego wynika, że organy podatkowe w postępowaniu podatkowym obowiązane są udzielać niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania (…), należy rozpatrzyć:
– czy zakres informacji wymienionych w tym artykule obejmuje tylko przepisy prawa związane z przedmiotem toczącego się postępowania,
– czy zakres udzielanych informacji powinien być tak szeroki, jak to tylko jest możliwe odnośnie do okoliczności faktycznych i prawnych toczącej się sprawy, a jeżeli tak, to rodzi się pytanie – jak określić zakres udzielanych informacji.
Dokonując interpretacji art. 121 § 2 OrdPU, stwierdzić należy, że w przepisie tym uregulowana została zasada informowania w postępowaniu podatkowym. Według większości przedstawicieli doktryny została ona bardzo ograniczona w stosunku do analogicznej zasady wynikającej z art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: KPA)4, w którym uregulowano zasadę udzielania informacji w postępowaniu administracyjnym. Taki pogląd wyraził H. Dzwonkowski, wskazując na istotne zmiany, do których zalicza się to, że na podstawie art. 121 § 2 OrdPU: [...]