Abstrakt

Przedmiotem niniejszego artykułu jest omówienie praktycznych konsekwencji regulacji nakładających na osobę wystawiającą fakturę, zawierającą podatek VAT, obowiązek ­zapłaty wykazanego podatku.

Uwagi wstępne

Przedmiotem niniejszego artykułu jest omówienie praktycznych konsekwencji regulacji nakładających na osobę wystawiającą fakturę zawierającą podatek VAT obowiązek zapłaty wykazanego podatku.

Na gruncie krajowych regulacji obowiązek ten wynika z treści art. 108 VATU. Ustęp pierwszy tego artykułu stanowi, że gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Natomiast zgodnie z art. 108 ust. 2 VATU, wspomniana regulacja znajdzie zastosowanie odpowiednio w przypadku, gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku wyższą od kwoty podatku należnego. Odpowiednikiem tej regulacji na gruncie przepisów Dyrektywy jest art. 203.

Cel i zakres stosowania przepisu

Przepis art. 108 ust. 1 VATU ustanawia obowiązek zapłaty VAT w przypadku wykazania tego podatku na fakturze, niezależnie od statusu osoby wystawiającej fakturę. W rezultacie również wystawienie faktury zawierającej VAT przez osobę niebędącą podatnikiem skutkować będzie obowiązkiem zapłaty podatku. Celem przepisu jest nałożenie obowiązku zapłaty we wszystkich przypadkach wykazania podatku VAT na fakturze bez względu na to, czy został wykazany słusznie, czy też nie.

Artykuł 108 obejmuje więc przypadki, gdy:

- transakcja nie została dokonana,

- transakcja nie podlega opodatkowaniu VAT,

- transakcja jest zwolniona z VAT,

- transakcja podlega opodatkowaniu, ale zobowiązanym do zapłaty VAT jest nabywca towaru lub usługi,

- kwota podatku wykazana na fakturze jest wyższa niż kwota VAT należnego (obliczona jako iloczyn prawidłowej podstawy opodatkowania oraz właściwej stawki) – np. ze względu na pomyłkę w podstawie opodatkowania lub stawce VAT.

W ocenie autorów komentowany przepis powinien mieć zatem zastosowanie w każdym przypadku, gdy podatek VAT zostanie wykazany na fakturze dokumentującej czynność, która nie podlega opodatkowaniu, bez względu na powód, a więc gdy dana czynność:

- nie stanowi odpłatnej dostawy towarów lub świadczenia usługi,

- nie jest dokonana na terytorium państwa członkowskiego, pod którego jurysdykcją wystawiono fakturę z VAT,

- nie została dokonana przez podatnika działającego w takim charakterze.

Analizowany przepis VATU jest niewątpliwie przepisem o charakterze sankcyjnym. Jako jego główny cel można wskazać zapobieganie nadużyciom związanym z niezapłaceniem przez wystawcę podatku VAT wykazanego na fakturze przy jednoczesnym dokonaniu odliczenia VAT przez nabywcę wskazanego na fakturze. Jest to zatem przepis, który ma zabezpieczać interesy fiskalne państwa. Warto zwrócić uwagę, że podobną, uzupełniającą wobec art. 108 rolę pełnią regulacje zawarte w art. 88 ust. 3a VATU, które zakazują odliczenia VAT w sytuacjach, w których podatek wykazany na fakturze został wykazany w sposób nieprawidłowy.

Regulacje Dyrektywy w zakresie faktury zawierającej niesłusznie naliczony VAT

Przepis art. 108 VATU jest regulacją odpowiadającą [...]