Abstrakt

Niektóre z prowadzonych przez firmy konkursów i akcji promocyjnych mogą zostać zaklasyfikowane jako loterie promocyjne w rozumieniu przepisów ustawy z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540), dalej: GryHazardU. Ich organizowanie i przeprowadzenie wymaga uzyskania zezwolenia stosownego organu i spełnienia wielu warunków formalnych. Czy jednak każde przedsięwzięcie, w ramach którego wybrane (niektóre) osoby mogą otrzymać nagrody od jego organizatora, jest loterią promocyjną (grą hazardową)?

Uwagi wstępne

W obecnych czasach większość firm – zwłaszcza tych większych i działających na rynku w warunkach silnej konkurencji – prowadzi różnego rodzaju akcje promocyjne. Ich forma i sposób przeprowadzenia są różne. Wspólną cechą wielu wspomnianych przedsięwzięć jest to, że firmy je organizujące zapewniają uczestnikom możliwość wygrania (otrzymania różnego rodzaju nagród). Niekiedy nagrody otrzymują wszyscy uczestnicy danego przedsięwzięcia (spełniający warunki w nim określone). Mamy wówczas do czynienia ze sprzedażą premiową. W innych zaś przypadkach nie wszyscy uczestnicy promocji mogą otrzymać nagrody, do ich otrzymania zaś potrzebny jest łut szczęścia bądź określona wiedza czy też umiejętności.

Niektóre ze wskazanych przedsięwzięć mogą zostać zaklasyfikowane jako loterie promocyjne w rozumieniu przepisów ustawy z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540), dalej: GryHazardU. Ich organizowanie i przeprowadzenie wymaga uzyskania zezwolenia stosownego organu i spełnienia wielu warunków formalnych.

Czy jednak każde przedsięwzięcie, w ramach którego wybrane (niektóre) osoby mogą otrzymać nagrody od jego organizatora, jest loterią promocyjną (grą hazardową)? Czy w każdym tego rodzaju przypadku należy starać się o stosowne zezwolenie i spełniać określone warunki, czy też pewnego rodzaju przedsięwzięcia promocyjne – z nagrodami nie dla wszystkich, lecz wybranych uczestników – mogą być potraktowane jako niestanowiące gier hazardowych?

Należy uznać, że nie każde takie przedsięwzięcie podlega rygorom GryHazardU. Wskazać tutaj trzeba na pewne różnice czy też cechy szczególne, które powodują, że dane przedsięwzięcie pozbawione jest znamion gry losowej (gry hazardowej), a co za tym idzie, może być organizowane i przeprowadzone bez konieczności ubiegania się o stosowne zezwolenie.

Cel regulacji prawnych dotyczących gier losowych

Należy w tym miejscu – jeszcze na wstępie – poczynić pewną uwagę natury ogólnej. Otóż powinno się pamiętać o podstawowych celach, które związane są z regulacją ustawową dotyczącą gier hazardowych. Państwo reglamentuje urządzanie i prowadzenie gier losowych przede wszystkim z uwagi na groźne społecznie skutki hazardu, wśród których można wskazać z jednej strony niebezpieczeństwo uzależnień (u osób uczestniczących z tych grach), z drugiej strony zaś na możliwość wykorzystania działalności w tym zakresie do legalizowania dochodów pochodzących z różnego rodzaju przestępstw, w tym przestępstw skarbowych. Jak wskazywano choćby w orzecznictwie sądowym, urządzanie i prowadzenie gier losowych poddano ścisłej reglamentacji przede wszystkim dlatego, że jest to działalność niezwykle rentowna, trudno poddaje się kontroli i w związku z tym wymaga nadzoru, a ponadto może być źródłem wielu zjawisk patologicznych (8.5.1992 r. – sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej... druki nr 86, 99 i 225) – tak w uzasadnieniu wyroku NSA z 13.5.1998 r., II SA 362/98). A zatem przy ocenie danego przypadku należy zawsze badać, czy ma on w istocie charakter hazardowy, czy też chodzi o niewinną zabawę, podczas której uczestnicy mogą uzyskać wprawdzie pewne nagrody, lecz nie jest to cel podstawowy, natomiast przedsiębiorca organizujący wspomnianą zabawę ma na celu raczej stworzenie pozytywnego wizerunku swojej firmy niż bezpośrednie uzyskiwanie zysków z samego przedsięwzięcia, uzależnianie potencjalnych klientów od gier hazardowych czy też pranie brudnych pieniędzy.

Wydaje się to istotne przy kwalifikowaniu danych sytuacji jako gier losowych (hazardowych) w rozumieniu ustawy. Powinna to być okoliczność „wyciągnięta przed nawias”, stosowana przy ocenie każdego przypadku. Jeśli bowiem wziąć pod uwagę restrykcyjność regulacji dotyczącej urządzania gier hazardowych (zarówno w zakresie obostrzeń związanych z uzyskaniem zezwolenia, jak i sankcji za naruszenie przepisów ustawy), to nie można zgodzić się z taką jej interpretacją, która prowadzić będzie do uczynienia z każdej zabawy czy też konkursu – w którym pojawia się na jakimś etapie element przypadku, losowości – gry hazardowej w rozumieniu GryHazardU. Nie wydaje się, aby taki był cel stworzonej regulacji prawnej. Chodziło bowiem o poddanie hazardu kontroli, a nie zastawianie swoistej pułapki na przedsiębiorców czy też ­obywateli.

Regulacje prawne dotyczące gier losowych

Aktualna regulacja dotycząca gier losowych zawarta jest w ustawie z 19.11.2009 r. o grach hazardowych.

Jedną z odmian gier hazardowych – obok zakładów wzajemnych i gier na automatach – są gry losowe (art. 4 ust. 2 GryHazardU).

Definicja każdej gry losowej – czy też zbiór cech istotnych, które muszą wystąpić w każdym przypadku gry losowej (niezależnie od jej rodzaju) – zawarta jest w art. 2 ust. 1 in principio GryHazardU. Z brzmienia tego przepisu wynika, że grami losowymi są gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku, a warunki gry określa regulamin.

Na gruncie wcześniejszej definicji – niemal identycznie brzmiącej w poprzedniej regulacji dotyczącej gier losowych¹ – w orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, że: Gra losowa wymaga spełnienia trzech elementów: zależność wyniku od przypadku, istnienie regulaminu, nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze (tak np. NSA w wyroku z 17.4.1996 r., II SA 161/95, Wokanda Nr 8/1996, s. 40).

Można zauważyć, że także [...]