Abstrakt
Dnia 22.4.2010 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych1 (dalej: PCCU)2 z 22.1.2010 r. W artykule omówiono najistotniejsze wprowadzone zmiany.
Wstęp
Zmiany w PCCU przewidziane nowelizacją wchodzącą w życie 22.4.2010 r. obejmują:
– opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC) umowy spółki i jej zmiany niezależnie od ewentualnego opodatkowania VAT czynności wykonywanej w ramach zawarcia lub zmiany umowy spółki (np. wniesienie wkładu niepieniężnego do spółki);
– wyłączenie z opodatkowania PCC aportu przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa spółki kapitałowej do innej spółki kapitałowej;
– wprowadzenie jednolitych zasad ustalania podstawy opodatkowania przy umowie sprzedaży;
– rozszerzenie zwolnienia z PCC sprzedaży instrumentów finansowych na ich sprzedaż zagranicznym firmom inwestycyjnym oraz sprzedaż dokonywaną za ich pośrednictwem, a także sprzedaż dokonywaną poza obrotem zorganizowanym przez firmy inwestycyjne i zagraniczne firmy inwestycyjne, jeżeli prawa te zostały nabyte przez te firmy w ramach obrotu zorganizowanego.
Spośród wskazanych zmian za najważniejszą z praktycznego punktu widzenia należy wskazać tę dotyczącą uniezależnienia stosowania wyłączenia z opodatkowania PCC czynności zawarcia umowy spółki lub jej zmian od opodatkowania takiej czynności podatkiem od towarów i usług.
Opodatkowanie PCC umowy spółki i jej zmiany niezależnie od opodatkowania VAT czynności wykonywanej w ramach zawarcia lub zmiany umowy spółki
Jak wspomniano, komentowana zmiana jest jedną z ważniejszych przewidzianych omawianą nowelizacją. Powoduje ona bowiem opodatkowanie PCC niektórych czynności do tej pory wyłączonych z takiego opodatkowania. Dotyczy to czynności cywilnoprawnych polegających na zawarciu umowy spółki lub jej zmianie, w wykonaniu których dokonywana jest czynność podlegająca opodatkowaniu VAT, która nie korzysta ze zwolnienia z VAT.
Na wstępie należy przypomnieć, że na gruncie PCCU zmiana umowy spółki kapitałowej oznacza podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki oraz dopłaty. W przypadku spółek osobowych zmiana umowy spółki obejmuje wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.
Obowiązujące dotychczas przepisy PCCU stanowiły, że czynności cywilnoprawne, dla których przynajmniej jedna ze stron z tytułu jej dokonania była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, nie podlegały co do zasady opodatkowaniu PCC. Takie czynności były zatem, zasadniczo, wyłączone z opodatkowania PCC. Wyłączenie to dotyczyło również zawarcia umowy spółki lub jej zmiany. Na gruncie przepisów zmienionych nowelizacją nie podlegały opodatkowaniu w szczególności takie czynności cywilnoprawne, w odniesieniu do których przynajmniej jedna ze stron z tytułu jej dokonania była zwolniona z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. To ostatnie wyłączenie z opodatkowania PCC nie dotyczyło jednak m.in. zawarcia umowy spółki lub jej zmiany (art. 2 pkt 4 PCCU). W konsekwencji, w sytuacji kiedy z tytułu zawarcia umowy spółki lub jej zmiany przynajmniej jedna ze stron była opodatkowana VAT, a jednocześnie nie była z niego zwolniona, czynność taka nie podlegała na gruncie dotychczas obowiązujących przepisów opodatkowaniu PCC. W przypadku zwolnienia z VAT – PCC od umowy spółki lub jej zmiany był natomiast należny.
Podsumowując, obowiązujące dotychczas przepisy PCCU stworzyły konstrukcję, w ramach której zawarcie umowy spółki lub jej zmiana, co do zasady, podlegały opodatkowaniu PCC, ale w niektórych sytuacjach czynności te były wyłączone z PCC (jeśli czynności wykonywane w ramach wykonania zawartej lub zmienionej umowy spółki podlegały opodatkowaniu VAT i nie były z niego zwolnione).
Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów VATU wniesienie aportu jest, co do zasady, czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, tj. mieści się w zakresie opodatkowania określonym w art. 5 VATU. Obowiązujące od 1.12.2008 r. przepisy w zakresie opodatkowania VAT (z opcją wyboru opodatkowania przewidzianą przepisami przejściowymi – w okresie do 31.3.2009 r.) nie przewidują [...]