Abstrakt

Organ podatkowy nie może pominąć dowodu z obcojęzycznego dokumentu złożonego przez stronę w toku postępowania podatkowego tylko dlatego, że nie jest on przetłumaczony na język polski. Działanie przeciwne skutkować będzie uchyleniem decyzji podatkowej z powodu naruszenia przez organ obowiązku zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego.

Wprowadzenie

Konieczność uwzględnienia przez organy skarbowe w postępowaniu kontrolnym lub podatkowym¹ dowodu z dokumentu obcojęzycznego wynika z przyjętej w ustawie z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa² (dalej: OrdPU) zasady prawdy obiektywnej – art. 122 OrdPU oraz jej konkretyzacji w postaci dyrektywy zupełności postępowania dowodowego – art. 187 OrdPU. Ponadto zgodnie z art. 27 Konstytucji RP³ językiem urzędowym w Rzeczpospolitej Polskiej jest język polski. Oznacza to, że w tym języku funkcjonują wszystkie organy państwowe, wydawane są akty prawne, toczy się życie publiczne, w związku z tym również organy administracji mają obowiązek prowadzenia postępowania w języku polskim.

Skoro z cytowanych przepisów OrdPU wynika, że główny ciężar dowodzenia obciąża organ to, co do zasady, na nim spoczywa obowiązek przetłumaczenia dokumentu obcojęzycznego, który znajduje się w aktach sprawy. Twierdzenie to nie zawsze jednak ma charakter bezwzględnie obowiązujący.

Zakaz posługiwania się dokumentem nieprzetłumaczonym

W postępowaniu podatkowym dokumenty są najczęściej wykorzystywanym materiałem dowodowym. Do dokumentów niewątpliwie zaliczają się tak typowe dla postępowania dowody, jak deklaracje podatkowe, księgi podatkowe oraz wszelkie faktury i dokumenty księgowe w nich zawarte. Z art. 86 OrdPU wynika fakt uznania przez ustawodawcę wymienionych materiałów jako dokumentów, a także obowiązek przechowywania ich przez podatnika aż do czasu upływu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Globalizacja i członkostwo Polski w Unii Europejskiej sprawia, że polskie organy kontrolne coraz częściej w toku kontroli podatkowych prowadzonych u podatników stykają się z dokumentami obcojęzycznymi. Zgodnie z art. 27 Konstytucji RP językiem urzędowym w Rzeczpospolitej Polskiej jest język polski. Dodatkowo art. 4 pkt 3 i art. 5 ust. 1 ustawy z 7.10.1999 r. o języku polskim (dalej: JPU)⁴ nakładają na konstytucyjne organy państwa, organy administracji publicznej i samorządowej oraz instytucji realizujących zadania publiczne obowiązek dokonywania wszelkich czynności urzędowych w języku polskim. Czynnością tego rodzaju jest z pewnością analiza materiału dowodowego przez organ w postępowaniu podatkowym, w tym także dowodu w postaci dokumentu obcojęzycznego. Nasuwa się więc pytanie, czy dopuszczenie jako dowód dokumentu nieprzetłumaczonego na język polski stoi w sprzeczności z art. 27 Konstytucji i ustawą o języku polskim, a jeśli tak, to jakie skutki rodzi to na gruncie procedury podatkowej?

Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą sądów administracyjnych, nie jest możliwe posługiwanie się treścią obcojęzycznego dokumentu bez jego uprzedniego urzędowego przetłumaczenia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 9.2.2001 r.⁵ uznał, że z art. 5 ust. 1 tej ustawy wynika, że organy administracji publicznej dokonują wszelkich czynności urzędowych w języku polskim. Do nich zalicza się również zbieranie i analizowanie materiału dowodowego. Zdaniem sądu wyrażonym w przedmiotowym wyroku niedopuszczalne jest dokonywanie przez inspektora kontroli skarbowej analizy obcojęzycznego tekstu bez jego przetłumaczenia, na podstawie np. jedynie przedstawionego przez stronę wyrywkowego słowniczka, a fakt dokonywania ustaleń dowodowych o kluczowym dla sprawy znaczeniu na podstawie obcojęzycznego materiału dowodowego stoi w sprzeczności z art. 122, art. 180 § 1 oraz art. 187 § 1 OrdPU w zw. z art. 4 pkt 3 i art. 5 ust. 1 JPU i skutkuje uchyleniem wydanej na tej podstawie decyzji.

W kilku kolejnych wyrokach utrwaliła się wytyczona linia orzecznicza⁶. W jednym z nich WSA w Białymstoku⁷ uznał, że z uwagi na treść art. 27 Konstytucji RP, treść art. 180 § 1 OrdPU obliguje organy do posługiwania się tłumaczeniem obcojęzycznych dokumentów. Nie jest więc możliwe posługiwanie się treścią obcojęzycznego dokumentu, np. zagraniczny przelew, tak jak to uczyniły organy w sprawie, bez jego uprzedniego urzędowego przetłumaczenia. Skutkiem procesowym będzie w takiej sytuacji uchylenie decyzji podatkowej.

Czy jednak z faktu ustawowego obowiązku posługiwania się językiem polskim wynika [...]