Abstrakt

Rok 2008 pod wieloma względami był, z punktu widzenia rozwoju polskiego systemu podatku VAT, rokiem ważnym. Po pierwsze, dlatego że po kilku straconych latach rząd zaproponował, a parlament przyjął nowelizację VATU, która wprowadziła nie tylko kilka istotnych dla każdego podatnika zmian, jak choćby eliminacja sankcji czy ujednolicenie terminu zwrotu nadwyżki podatku naliczonego, ale także nowoczesne rozwiązania, takie jak np. szczególna procedura rozliczenia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów dostarczanych do magazynu konsygnacyjnego czy możliwość rozliczenia podatku należnego od importu towarów w deklaracji podatkowej.
Po drugie, doczekaliśmy się pierwszych „polskich” orzeczeń ETS. Orzeczeń o różnej wadze rodzajowej, ponieważ niewątpliwie rozstrzygnięcie w sprawie kaucji gwarancyjnej (wyrok ETS w sprawie C-25/07 Sosnowska) jest istotne, ale nieporównywalnie ważniejsze dla polskiej praktyki jest orzeczenie dotyczące ograniczenia prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku nabycia paliwa do samochodów (wyrok ETS w sprawie C-414/07 Magoora Sp. z o.o.). Jednak szczególnie ważne jest to, że zarówno podatnicy, jak i organy podatkowe, a także legislatorzy dostali oto namacalne wręcz dowody potwierdzające kilka, znanych dotychczas jedynie teoretycznie, zasad.
Wyrok w sprawie C-414/07 jest niewątpliwie dowodem na to, że niezgodność prawa krajowego z dyrektywą (z regulacjami, które nie zostały implementowane do prawa krajowego mimo istnienia takiego obowiązku) skutkuje na przykład tym, że podatnik może pominąć ograniczenia prawa do odliczenia podatku naliczonego, jeżeli te pozostają w sprzeczności z zasadą stałości wynikającą z art. 176 Dyrektywy 2006/112 (uprzednio była ona zawarta w art. 17(6) VI Dyrektywy). Skoro ETS uznał, że ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego od nabywanych paliw do samochodów obowiązujące po 1.5.2004 r. w sposób nieuprawniony rozszerza zakres ograniczenia stosowanego przed tą datą, to oznacza, że klauzula stałości została naruszona. W konsekwencji zaś podatnik, w ocenie ETS, miał prawo do odliczenia podatku naliczonego od takiego paliwa, mimo iż obowiązująca ustawa prawa tego mu nie dawała. To daje podatnikom możliwość korekty dotychczasowych rozliczeń podatku poprzez podwyższenie kwoty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu.
Co więcej – orzeczenie ETS w sprawie C-414/07 oznacza, że podatnik nabywając takie paliwo do wybranych samochodów (a także nabywając, importując czy użytkując na podstawie umowy leasingu same samochody), dziś i w przyszłości również może dokonać takiego odliczenia, mimo że przepisy ustawy nie uległy zmianie, a ograniczenie określone w art. 86 i 88 wciąż – formalnie – pozostaje w mocy.
Wyrok ten jest także dowodem na to, że niezgodność prawa krajowego z dyrektywą szkodzi. Szkodzi – przejściowo – podatnikom, którzy dochodząc swoich praw opartych na dyrektywie, muszą dochodzić ich w sądach administracyjnych, a czasem wręcz w ETS. Szkodzi jednak jeszcze bardziej państwu, ponieważ zła legislacja, legislacja ignorująca nakazy płynące z dyrektywy będzie wcześniej lub później wymagała nie tylko korekty, ale także naprawienia szkód podatnikom, którzy musieli stosować niezgodne z dyrektywą prawo krajowe. Im dłużej ustawodawca będzie utrzymywał regulacje niezgodne z dyrektywą, tym bardziej kosztowne będzie ich dostosowanie do jej wymogów. Miejmy nadzieję, że to najważniejsza nauka płynąca z pierwszych „polskich” rozstrzygnięć Trybunału.
Tomasz Michalik - doradca podatkowy, partner w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy