Abstrakt

Artykuł koncentruje się na wątpliwościach w zakresie podlegania obowiązkowi podatkowemu w Polsce osób fizycznych – mających w niej miejsce zamieszkania – pracujących i stale przebywających w państwach Unii Europejskiej.

Wprowadzenie

Osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w Polsce, a pracujące¹ i stale przebywające w Unii Europejskiej, bardzo często nie zdają sobie sprawy z obowiązku rozliczania w kraju dochodów tam uzyskanych². Obowiązek ten wynika z PDOFizU³. W zakresie tym ustawa o podatku dochodowym stanowi, iż podatnicy mający miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości osiąganych przez nich dochodów⁴. Oznacza to, że nie ma znaczenia, gdzie znajduje się miejsce położenia źródła przychodu. Fakt ten powoduje, iż osoby fizyczne o takim statusie mogą znaleźć się w niekorzystnej sytuacji podatkowej⁵.

Problem ten staje się ważki zwłaszcza wówczas, gdy na podatniku ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy w kilku państwach członkowskich. W jednym z tych państw obowiązek ten może wynikać z faktu posiadania w nim miejsca zamieszkania. W drugim zaś z faktu przebywania na terytorium państwa przez większą część roku podatkowego⁶.

Z praktycznego punktu widzenia jest to bardzo istotne. Nie powinno bowiem budzić wątpliwości, że w związku z członkostwem Polski we Wspólnocie Europejskiej liczba Polaków wyjeżdżających do pracy w Unii Europejskiej nadal stale wzrasta.

Należy się zatem zastanowić, czy miejsce zamieszkania w kraju – w ujęciu PDOFizU – stanowi dostateczną przesłankę do obciążania osoby fizycznej – pracującej i stale przebywającej za granicą – obowiązkiem podatkowym w Polsce.

Wątpliwości dotyczące miejsca zamieszkania w Polsce w zakresie obowiązku podatkowego od dochodów osiąganych w UE

Jak już podkreślano, podstawowym kryterium, od którego PDOFizU uzależnia opodatkowanie dochodu w Rzeczpospolitej Polskiej, jest miejsce zamieszkania osoby fizycznej na jej terytorium. W konsekwencji w przypadku posiadania przez taką osobę miejsca zamieszkania w Polsce podlega ona obowiązkowi podatkowemu w kraju od całości osiąganych przez nią dochodów bez względu na miejsce położenia źródła przychodu⁷.

W przeciwieństwie do lat poprzednich PDOFizU rozstrzyga, jaką osobę fizyczną uznaje się za mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej⁸. Począwszy od 1.1.2007 r., wprowadzono bowiem rozwiązania dotyczące zasad ustalania miejsca zamieszkania podatników, od którego zależy zakres obowiązku podatkowego⁹.

Wydawać by się mogło, że obowiązek taki powinien być rozumiany jako konsekwencja pewnych zdarzeń lub działań podejmowanych przez podatnika w granicach terytorialnej, władczej sfery suwerena podatkowego, określanych mianem faktów podatkowych¹⁰.

W doktrynie wskazuje się, iż do realizacji kompetencji podatkowej państwa dochodzi wówczas, gdy z jednej strony wystąpi określony rodzaj więzi między suwerenem podatkowym a podatnikiem, a z drugiej – podatnik poprzez swoje zachowanie wywoła powstanie podatkowoprawnego stanu faktycznego¹¹.

Oznacza to, że obowiązek podatkowy powinien [...]