Abstrakt

Na przykładzie transgranicznej produkcji w Polsce i w Niemczech w artykule wskazano na „potencjał” w zakresie międzynarodowej optymalizacji podatkowej. Oba państwa starają się uatrakcyjnić warunki inwestycyjne, w szczególności poprzez regionalną pomoc ­publiczną.

Wprowadzenie

Prowadzenie działalności gospodarczej za granicą, nawet przez małych i średnich przedsiębiorców (dalej też: MSP), staje się coraz bardziej powszechne. Lokalizacja produkcji za granicą może być uzasadniona ze względu np. na podaż wykwalifikowanej lub taniej siły roboczej, bliskość rynków zbytu czy zaopatrzenia. Przy wyborze miejsca prowadzenia działalności gospodarczej nie można pomijać aspektów podatkowych czy też związanych z wielkością udzielanej pomocy publicznej. Państwa starają się przyciągać inwestorów różnymi formami regionalnej pomocy inwestycyjnej (dotacje, subwencje, dopłaty, zwolnienia podatkowe, kredyty inwestycyjne itd.). Wygranymi w takim globalnym współzawodnictwie okazują się najczęściej przedsiębiorstwa międzynarodowe, które minimalizują obciążenia podatkowe poprzez korzystanie z pomocy publicznej (subsidy shopping), poprzez wykorzystywanie różnic w poziomie obciążeń podatkowych oraz stosowanie postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub przepisów wspólnotowych (treaty shopping albo rule shopping).

Na przykładzie transgranicznej produkcji w Polsce i w Niemczech zostanie przedstawiony „potencjał” w zakresie międzynarodowej optymalizacji podatkowej. Oba państwa starają się uatrakcyjnić warunki inwestycyjne, w szczególności poprzez regionalną pomoc publiczną. Sztandarowym przykładem takiej pomocy w Niemczech są dotacje oraz dopłaty inwestycyjne, a w Polsce – specjalne strefy ekonomiczne. Przedsiębiorcy uzyskali zwolnienie podatkowe dochodów z prowadzenia działalności na ustawowo określonych obszarach specjalnych stref ekonomicznych (dalej też w skrócie: SSE). Wolne od podatku są dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy z 20.10.1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych¹ (art. 17 ust. 1 pkt 34 i ust. 4 PDOPrU).

Instrumenty pomocy regionalnej w Niemczech

Spółki kapitałowe z siedzibą w Niemczech płacą następujące rodzaje podatków dochodowych:

– podatek dochodowy od osób prawnych (niem. Körperschaftsteuer, KSt) w wysokości 15%. Dotyczy on dochodów spółek kapitałowych, tj. spółki z o.o. (GmbH), spółki akcyjnej (AG) oraz spółki komandytowo-akcyjnej (KGaA); ta ostatnia jest odmiennie traktowana niż w prawie polskim. Punkt wyjścia przy ustalaniu dochodu do opodatkowania stanowi wynik bilansowy, który następnie jest modyfikowany poprzez odpowiednie korekty.

– podatek od działalności gospodarczej (niem. Gewerbesteuer, GewSt). Podstawą opodatkowania GewSt jest dochód z działalności gospodarczej, skorygowany pozabilansowo o określone ustawowo doliczenia, jeśli przy ustalaniu dochodu zostały one zaliczone w ciężar kosztów, oraz odliczenia mające przede wszystkim na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej. W celu obliczenia kwoty należnego GewSt do skorygowanego tak dochodu stosuje się stawkę podatku w wysokości 3,5% pomnożoną przez stopę lokalną (tzw. stopę dźwigni – niem. Hebesatz, H), ustalaną indywidualnie przez gminę, na obszarze której jest prowadzona działalność gospodarcza; z reguły wynosi ona 400%. Wtedy otrzymamy GewSt w wysokości 3,5% × 4 = 14%.

– dodatek solidarnościowy (niem. Solidaritätszuschlag, SolZ) w wysokości 5,5% należnego podatku dochodowego od osób prawnych (KSt)².

Obciążenie spółki kapitałowej podatkami dochodowymi można wyrazić wzorem:

Przy stopie lokalnej H w wysokości 400% łączne obciążenie podatkowe na poziomie spółki kapitałowej wynosi 29,83%.

W regionach strukturalnie słabszych przedsiębiorcy mogą ubiegać się o dotacje inwestycyjne (niem. Investitionszulagen, IZ) oraz dopłaty inwestycyjne (niem. Investitionszuschüsse, IS)³. W ramach wsparcia przedsiębiorczości w formie dopłat inwestycyjnych (IS) w graniczącej z Polską Brandenburgii wdrożono model oparty na dwóch filarach:

– Filar I stanowi program wzrostu MŚP, zgodnie z którym dopłaty inwestycyjne udzielane są w wysokości 40% (dla średnich przedsiębiorców) lub 50% (dla małych przedsiębiorców) kwalifikowanych kosztów inwestycji, przy czym suma nakładów inwestycyjnych nie może przekroczyć kwoty 2 mln euro⁴.

– Filar II koncentruje się na określonych branżowych centrach kompetencyjnych i inwestycjach o trwałych efektach strukturalnych. Dopłaty inwestycyjne zostały ograniczone do branż o potencjale wzrostowym, tzw. branżowych centrów kompetencyjnych, do których zalicza się biotechnologia, technika lotnicza, technologia informacji i komunikacji, motoryzacja, gospodarka żywieniowa, energetyka, gospodarowanie informacjami geograficznymi, tworzywa sztuczne, logistyka, przemysł drzewny, produkcja i przetwarzanie metali, przemysł naftowy, biopaliwa, optyka, przemysł drzewny, technika kolejowa, turystyka. Przedsiębiorcy wykonujący uprzywilejowaną działalność w branżowym centrum kompetencyjnym otrzymują wsparcie bazowe w wysokości 15% kosztów inwestycji. Ponadto istnieje możliwość uzyskania tzw. wsparcia potencjalnego, w przypadku małych i średnich przedsiębiorców wynosi ono zasadniczo 15%, natomiast dla pozostałych przedsiębiorców jego wysokość jest uzależniona m.in. od lokalizacji inwestycji oraz intensywności prowadzonych prac badawczo-rozwojowych. Dodatkowo mali przedsiębiorcy korzystają z dalszego specjalnego wsparcia w wysokości 20%, a średni przedsiębiorcy – 10%. Tym samym łączne wsparcie może osiągnąć pułap do 50% kosztów inwestycji⁵.

Przykład

Mały przedsiębiorca IT GmbH z siedzibą we Frankfurcie nad Odrą (Brandenburgia) prowadzi działalność w zakresie technologii informacyjnej (branżowe centrum kompetencyjne). W związku z poszerzeniem badań i produkcji mierników radarowych nabywa specjalistyczne maszyny w kwocie 100 000 euro. IT GmbH z tytułu tej inwestycji otrzyma wsparcie bazowe w wysokości 15%, podwyższone o wsparcie potencjalne – 15% oraz wsparcie specjalne – 20%. Uzyska zatem dopłaty inwestycyjne w wysokości 50 000 euro (50%).

Z kolei wsparcie w formie dotacji inwestycyjnych (IZ) dotyczy [...]