Abstrakt

Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 6.11.2008 r.¹ wprowadza wiele istotnych zmian dla podatników i płatników tego podatku. Część przepisów ma zastosowanie już w stosunku do dochodów uzyskanych od 1.1.2008 r. Większość pozostałych zmian będzie obowiązywała w odniesieniu do dochodów uzyskanych od 1.1.2009 r. Ponadto od 1.1.2009 r. wchodzi w życie nowa skala podatkowa, która została wprowadzona ustawą nowelizacyjną z 16.11.2006². W zeznaniach za 2008 r. część polskich podatników pracujących poza granicami Polski będzie mogła również skorzystać z obniżenia ich polskich zobowiązań podatkowych poprzez zastosowanie rozwiązań wprowadzonych ustawą o szczególnych rozwiązaniach dla podatników uzyskujących niektóre przychody poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej³. W niniejszej publikacji autorzy przyjrzą się głównym zmianom w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych⁴ na 2008 oraz na 2009 r., a także wskażą konsekwencje tych zmian dla podatników.

Zmiany w PDOFizU na 2008 rok

Odliczanie zagranicznych składek

W zeznaniach podatkowych za 2008 r. podatnicy, którzy opłacają składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w innym państwie Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego⁵ lub w Szwajcarii, uzyskają możliwość odliczenia od dochodu lub od podatku w Polsce zapłaconych przez nich składek w tych państwach. Dotychczas, zgodnie z PDOFizU, prawo do odliczania składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne od dochodu lub od podatku obejmowało jedynie składki zapłacone do polskiego systemu ubezpieczeń. Wprowadzenie możliwości odliczeń zagranicznych składek ubezpieczeniowych związane jest z orzeczeniem TK z 7.11.2007 r.⁶, który uznał, że zakaz odliczania zagranicznych składek jest niezgodny z Konstytucją. Wprowadzone ustawą nowelizacyjną przepisy dotyczą jednak szerszej grupy podatników od tej objętej orzeczeniem Trybunału. Z wejścia w życie nowych regulacji będą mogli skorzystać zarówno polscy rezydenci podatkowi (podlegający w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu), jak i nierezydenci (podlegający ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce).

Uprawnienie do odliczenia zagranicznych składek będzie dotyczyło jedynie składek ponoszonych ze środków podatnika (tj. nie będzie dotyczyć części składek finansowanych przez pracodawcę). Ponadto aby możliwe było zastosowanie odliczenia, niezbędne będzie łączne spełnienie trzech następujących warunków:

1) odliczenie nie będzie mogło dotyczyć składki, której podstawą wymiaru jest dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,

2) składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne lub społeczne zapłacona w państwie UE, EOG lub w Szwajcarii nie została tam odliczona od dochodu (przychodu) albo od podatku,

3) na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych będzie istniała podstawa prawna do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym podatnik opłacał składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne/społeczne.

Chociaż niewątpliwie jest to rozwiązanie korzystne, w praktyce nowe przepisy mogą jednak stwarzać podatnikom duże problemy. Zgodnie z ustawą nowelizacyjną prawo do odliczenia od dochodu będzie przysługiwało w odniesieniu do składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne opłaconych zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia społecznego w innym niż Polska państwie UE, EOG lub w Szwajcarii. Natomiast od podatku będzie mogła zostać odliczona składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne zapłacona zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego obowiązującego w państwie UE, EOG lub Szwajcarii. Problem może jednak powstać przy [...]