Abstrakt

W artykule omówiono możliwości zastosowania narzędzia hybrydowego w celu uzyskania optymalnych podatkowo skutków finansowania spółek w grupie kapitałowej. Opisano w nim konstrukcję i sposób działania instrumentu hybrydowego oraz wskazano na korzyści płynące z jego zastosowania oraz ograniczenia i ryzyka, które za sobą pociąga.

Uwagi wstępne

Proces globalizacji skutkuje szeroką wymianą informacji, wiedzy i technologii, jak również bardziej efektywną alokacją produkcji, redukcją kosztów kapitału i transportu. Prowadzenie działalności gospodarczej w wielu jurysdykcjach przyczynia się również do rozwoju międzynarodowego planowania podatkowego.

Analiza modelu biznesowego i przepływów transakcyjnych podmiotów wchodzących w skład grup kapitałowych oraz dostosowanie strategii podatkowej i innych narzędzi planowania podatkowego do regulacji obowiązujących w różnych jurysdykcjach podatkowych stwarza duże możliwości zastosowania efektywnego finansowania firmy, a jednocześnie uzyskania długoterminowych oszczędności podatkowych. Z drugiej strony niewykorzystanie narzędzi planowania podatkowego może spowodować utratę możliwości osiągnięcia korzyści podatkowych¹.

Jednym z instrumentów planowania podatkowego są narzędzia hybrydowe. W celu zrozumienia istoty działania instrumentów hybrydowych ważne jest rozróżnienie dwóch zasadniczych form finansowania spółek, tj. finansowania długiem i kapitałem.

Finansowanie kapitałem kontra finansowanie długiem

Większość jurysdykcji podatkowych zdecydowanie różnicuje podatkowe traktowanie finansowania za pomocą długu i kapitału. Istotą finansowania dłużnego jest korzystanie z cudzych aktywów za wynagrodzeniem. Ponosząc koszt wynagrodzenia za korzystanie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z obcego majątku², podatnik może zwykle osiągnąć korzystny dla siebie skutek podatkowy. W ustawodawstwie większości państw analizowane wynagrodzenie wpływa na wysokość podstawy opodatkowania w podatku dochodowym (stanowiąc zwykle koszt uzyskania przychodu)³. Należy przy tym pamiętać, że wiele jurysdykcji podatkowych przewiduje restrykcje w zakresie uznania wydatku odsetkowego jako kosztu uzyskania przychodu („KUP”). Do przykładowych restrykcji należą:

• przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji,
• ograniczenia w możliwości uznania za KUP wydatków dokonywanych na rzecz krajów zaliczanych do tzw. rajów podatkowych,
• regulacje dotyczące cen transferowych.

W przeciwieństwie do powyższej formy finansowania, generalną zasadą jest, iż wynagrodzenie płacone przez podatnika na rzecz jego udziałowców za korzystanie z kapitału (dywidenda) nie prowadzi do obniżenia podstawy opodatkowania w podatkach dochodowych.

Co do zasady, po stronie podmiotu otrzymującego wynagrodzenie za przekazane innym podmiotom fundusze, zarówno w formie kapitału, jak i instrumentu dłużnego, powstaje przychód podlegający opodatkowaniu zgodnie z ustawodawstwem kraju beneficjenta odsetek lub dywidendy. Należy przy tym zauważyć, że w przypadku spółek mających siedzibę w krajach należących do Unii Europejskiej („UE”) dochód z tytułu dywidend może podlegać – pod pewnymi warunkami – zwolnieniu z opodatkowania w ramach tzw. zwolnienia partycypacyjnego⁴.

Należy dodać, że nierzadko dług i kapitał są traktowane odmiennie na gruncie tzw. podatku u źródła („WHT”). Istnieją kraje, których prawo wewnętrzne nie przewiduje opodatkowania u źródła w stosunku do dywidend płaconych na rzecz udziałowców mających obcą rezydencję podatkową, w stosunku zaś do odsetek taki obowiązek generalnie istnieje (np. Wielka Brytania). Jednakże, co do zasady, w związku z płatnością wynagrodzenia z tytułu finansowania dłużnego (odsetki) lub też w związku z otrzymanym kapitałem (dywidenda), odbiorcy wskazanych świadczeń muszą analizować potencjalne skutki podatkowe z tytułu WHT w kraju źródła⁵. W celu zminimalizowania omawianego obciążenia spółki mogą skorzystać z preferencyjnych regulacji umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Niezależnie od powyższego spółki mające siedzibę na terenie UE mogą zastosować przepisy krajowe wydane w celu implementacji dyrektyw unijnych (dyrektywa UE nr 90/435/WE dotycząca dywidend oraz dyrektywa UE 2003/49/WE dotycząca odsetek i należności licencyjnych). Zastosowanie powyższych regulacji daje możliwość uniknięcia opodatkowania WHT (lub też zastosowania obniżonej stawki podatku, jeżeli przepisy lokalne przewidują okresy przejściowe dotyczące pełnej implementacji dyrektyw). Alternatywnie, uwzględnienie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania pozwala zastosować preferencyjne stawki WHT albo wyłączenie z opodatkowania wynikające z zapisów poszczególnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania („DTT”) zawartych pomiędzy krajami wypłacającego i otrzymującego wynagrodzenie z tytułu odsetek lub dywidend.

Podsumowując, finansowanie za pomocą instrumentu dłużnego lub kapitału wiąże się z analizą następujących kwestii podatkowych (patrz schemat poniżej):

1) skutki podatkowe wypłaty wynagrodzenia po stronie wypłacającego wynagrodzenie za finansowanie,

2) skutki podatkowe po stronie otrzymującego wynagrodzenie za finansowanie,

3) obowiązek podatkowy w podatku u źródła w związku z wypłatą wynagrodzenia.

Istota hybrydy

Mając na uwadze przedstawione powyżej aspekty podatkowe finansowania spółek należących do UE, nietrudno zauważyć, że z punktu widzenia podmiotu wypłacającego wynagrodzenie za otrzymane finansowanie najbardziej opłacalnym rozwiązaniem byłoby stosowanie instrumentu dłużnego z uwagi na potencjalne obniżenie podstawy opodatkowania⁶. Z kolei od strony otrzymującego wynagrodzenie najbardziej korzystnym z podatkowego punktu widzenia rozwiązaniem byłoby [...]