Abstrakt

Coraz więcej polskich przedsiębiorców inwestuje za granicą, w tym również na wymagających rynkach europejskich. Polskie przedsiębiorstwa poczyniły również znaczące inwestycje w Niemczech¹. Właściwa decyzja o wyborze formy prawnej prowadzenia działalności może przyczynić się do sukcesu planowanej inwestycji zagranicznej. Do istotnych czynników mających wpływ na jej powodzenie zalicza się, poza w szczególności uwarunkowaniami makroekonomicznymi (np. koniunktura gospodarcza, koszty płac), regulacjami prawnymi (np. odpowiedzialność za długi, minimalna wysokość kapitału podstawowego) czy pozyskaniem źródła finansowania, również obciążenia podatkowe.

Artykuł dotyczy aspektów prawnopodatkowych prowadzenia działalności gospodarczej przez polskich przedsiębiorców w Niemczech i wyboru optymalnej pod względem podatkowym formy.

Podstawy prawne i podatkowe inwestycji w Niemczech

Polscy przedsiębiorcy podejmujący działalność na terytorium Niemiec mają prawo wyboru dowolnej formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej – na zasadach obowiązujących przedsiębiorców niemieckich. Do podstawowych form prowadzenia działalności na terytorium Niemiec należą:

- jednoosobowa działalność gospodarcza (niem. Einzelunternehmen),

- spółki osobowe, np. spółka jawna (niem. Offene Handelsgesellschaft/OHG), spółka komandytowa (niem. Kom­manditgesellschaft/KG) oraz jej hybrydalna forma (niem. GmbH & Co. KG),

- spółki kapitałowe [spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (niem. GmbH), spółka akcyjna (niem. AG)].

Analogicznie do regulacji polskich, spółka osobowa utworzona w Niemczech nie posiada osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną (np. zdolność zawierania umów cywilnoprawnych). Nie jest ona również podatnikiem podatku dochodowego. Dochód wypracowany przez spółkę osobową podlega opodatkowaniu przez jej wspólników (tzw. zasada transparencji), proporcjonalnie do określonego w umowie spółki udziału w zysku.

Przykład

W spółce komandytowej niemieckiego prawa, w której komplementariuszem jest spółka z o.o. (niem. GmbH & Co. KG), a komandytariuszami są osoby fizyczne, dochody z udziału w zyskach spółki komandytowej dzieli się proporcjonalnie do określonego w umowie spółki udziału w zysku. Po opodatkowaniu dochodu spółki komandytowej podatkiem od działalności gospodarczej na poziomie spółki komandytowej, dochody przypisane komplementariuszowi – spółce z o.o. podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, natomiast dochody przypisane komandytariuszom – osobom fizycznym podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Warto zwrócić uwagę, że wszelkiego rodzaju dochody uzyskiwane z uczestnictwa osób fizycznych w spółce osobowej prowadzącej działalność gospodarczą, np. odsetki od pożyczki wspólnika bądź czynsz najmu, traktowane są jako dochody z działalności gospodarczej (§ 15 ust. 1 pkt 2 EStG²)³.

Spółka kapitałowa utworzona w Niemczech jest – podobnie jak w Polsce – podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. W porównaniu z regulacjami polskimi wymagana jest wyższa minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki z o.o. niemieckiego prawa – 25.000 EUR. Natomiast w przypadku spółki akcyjnej minimalna wysokość jej kapitału akcyjnego wynosi w Niemczech – 50.000 EUR. Warto zwrócić uwagę, że inaczej niż w Polsce niemiecka spółka komandytowo-akcyjna (niem. Kommanditgesellschaft auf Aktien) traktowana jest na gruncie niemieckiego prawa jako spółka kapitałowa⁴.

Główne rodzaje podatków obciążających dochody z inwestycji zagranicznych w Niemczech w zależności od formy prawnej przedstawia poniższa tabela:

Prowadzenie działalności gospodarczej na terytorium Niemiec obciąża nieznany w Polsce i rzadko stosowany w innych jurysdykcjach podatkowych podatek od działalności gospodarczej. Jest to podatek przedmiotowy, ponieważ jak wynika z art. 2 ust. 1 zd. 1 GewStG^9, przedmiotem opodatkowania GewSt jest każda działalność gospodarcza (przedsiębiorstwo), jeżeli jest prowadzona na terytorium kraju. Działalność gospodarcza prowadzona jest na terytorium kraju, jeśli jest na jej potrzeby utrzymywany (istnieje) zakład na terytorium kraju (art. 2 ust. 1 zd. 3 GewStG). Należy stwierdzić, że działalność prowadzona spółki osobowej, spółki kapitałowej czy też zakładu zagranicznego przedsiębiorcy na terytorium Niemiec, podlega zasadniczo opodatkowaniu GewSt. Wysokość opodatkowania zależy od formy prawnej, w jakiej prowadzona jest działalność przez jednostkę macierzystą (centralę). Należy też zauważyć, iż zgodnie z definicją działalności gospodarczej zawartą w art. 15 ust. 2 EStG działalność polegająca wyłącznie na wynajmie (dzierżawie) majątku nieruchomego nie wypełnia przesłanek działalności gospodarczej. Wyłączenie to wykorzystywane jest przez przedsiębiorców niemieckich, którzy poprzez wydzielenie działalności polegającej na dzierżawie majątku nieruchomego (oraz przy spełnieniu innych dodatkowych warunków) mogą [...]