Abstrakt

Stan faktyczny

Podatnik nabył od spółki akcyjnej aktywa (majątek trwały, wyposażenie, wartości niematerialne i prawne oraz zapasy). Jednocześnie podatnik zwolnił spółkę akcyjną z długu wynikającego z umowy pożyczki zawartej z podmiotem trzecim (za jego zgodą), za co zbywca zobowiązał się zapłacić:

• kwotę równą wartości przejętego zobowiązania oraz
• dodatkowe wynagrodzenie za usługę przejęcia długu.

W celu uproszczenia wzajemnych rozliczeń podatnik oraz spółka akcyjna dokonali potrącenia wzajemnych wierzytelności, tj. wierzytelności zbywcy z tytułu sprzedaży aktywów oraz wierzytelności nabywcy (podatnika) wynikającej z przejęcia długu spółki akcyjnej. Ostatecznie podatnik nabył aktywa oraz stał się – w wyniku przejęcia długu – dłużnikiem podmiotu trzeciego.

Na podstawie powyższego stanu faktycznego podatnik wystąpił do Dyrektora IS w Katowicach z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, wnosząc o potwierdzenie, że kwota równa wartości przejętego zobowiązania, do której zapłaty zobowiązał się zbywca, nie stanowi przychodu podatkowego. Przychodem jest natomiast dodatkowe wynagrodzenie otrzymane za świadczoną usługę. W uzasadnieniu wniosku podatnik wskazał, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji normatywnej pojęcia przychodu. Przepisy PDOPrU precyzują jedynie poprzez przykładowe wyliczenie w art. 12 ust. 1–3, ust. 3c oraz ust. 4b rodzaje przychodów, a także enumeratywnie wyliczają, jakiego rodzaju przysporzenia majątkowe stanowią przychody podatkowe. W świetle powyższego przyjmuje się, że przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, których rzeczywiste otrzymanie, a w przypadku działalności gospodarczej, już sam fakt, że są należne, powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Powołując się na wyrok NSA z 14.5.1998 r., wnioskodawca podkreślił, że z istoty podatku dochodowego wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego (dochodu), a zatem przychodem – jako źródłem dochodu – jest tylko ta wartość, która wchodząc do majątku podatnika, może powiększyć jego aktywa. Otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi są zatem, w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 PDOPrU tylko takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc takie, którymi może on rozporządzać jak własnymi¹.

W ocenie podatnika, konsekwencją takiego ujęcia przychodów jest wyraźne stwierdzenie w art. 12 ust. 4 pkt 1 PDOPrU, że przychodu nie stanowią otrzymane pożyczki lub kredyty. W wyniku bowiem zaciągnięcia pożyczki oraz wpływu gotówki na rachunek bankowy podatnik wykazuje aktywa o wartości środków na rachunku, ale jednocześnie w pasywach zobowiązanie do zwrotu pożyczki. W momencie zwrotu pożyczki podatnik zmniejszy swoje aktywa oraz pasywa o wartości udzielonej pożyczki, a zatem struktura aktywów wróci do wartości sprzed zaciągnięcia pożyczki. Tym samym na gruncie PDOPrU oraz PDOFizU otrzymane pod tytułem zwrotnym środki nie zwiększają w sposób trwały aktywów jednostki, a zatem nie stanowią przychodu podatkowego.

Dokonane przez spółkę przejęcie długu powoduje, że podatnik będzie wykazywać w aktywach należność od spółki akcyjnej równą kwocie wartości nominalnej przejętego długu, jednocześnie w jej pasywach pojawi się zobowiązanie do zwrotu przejętego długu. Tym samym nie nastąpi trwały przyrost wartości aktywów – w momencie bowiem zwrotu pożyczki do podmiotu trzeciego aktywa spółki ulegną odpowiedniemu zmniejszeniu. W konsekwencji skutki podatkowe transakcji przejęcia długu dla przejmującego dług powinny być analogiczne jak w przypadku zaciągnięcia pożyczki. Podatnik podkreślił, że gdyby zaciągnął pożyczkę bezpośrednio od podmiotu trzeciego i z tych środków zapłacił cenę z tytułu zakupionych od zbywcy aktywów, bezspornie otrzymane z tytułu pożyczki środki nie stanowiłyby dla niego przychodu podatkowego. Dokonane rozliczenia powodują zatem jedynie, że zamiast zaciągać nowe zobowiązanie pożyczkowe, spółka przejęła istniejące zobowiązania sprzedającego. W konsekwencji należność przysługująca od spółki akcyjnej równa wartości przejmowanego długu, która zostanie uregulowana w wyniku zawarcia umowy potrącenia, nie powinna stanowić dla podatnika przychodu, gdyż nie uzyska on żadnego przysporzenia o charakterze trwałym. Konkludując, podatnik stwierdza, że operacja kompensaty wierzytelności (wyrażonych w walucie polskiej), powodująca ich wygaśnięcie, jest zdarzeniem neutralnym z punktu widzenia PDOPrU i ani powstanie po stronie spółki należności równej wartości przejmowanego długu, ani też uregulowanie jej w formie potrącenia ze zobowiązaniem do zapłaty ceny za nabyte aktywa nie spowoduje po stronie podatnika powstania jakiegokolwiek przychodu.

Odmienne konsekwencje podatkowe będą, w ocenie podatnika, miały zastosowanie w odniesieniu do dodatkowego wynagrodzenia z tytułu usługi przejęcia długu. W takim bowiem wypadku dojdzie do trwałego przysporzenia w majątku spółki, co w konsekwencji powoduje powstanie przychodu podatkowego. Jednocześnie, na mocy art. 12 ust. 3a PDOPrU przychód powstanie w momencie wygaśnięcia zobowiązania w wyniku przejęcia długu (jeśli wcześniej nie zostanie wystawiona faktura), wtedy bowiem dojdzie do wykonania usługi.

Stanowisko podatnika zostało w całości uznane za prawidłowe, wobec czego na podstawie art. 14c § 1 OrdPU organ podatkowy odstąpił od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska wnioskodawcy.

Komentarz podatkowy

Konsekwencje podatkowe transakcji gospodarczych, w których dochodzi do przejęcia długu, budzą wiele wątpliwości praktycznych. Stosunkowo nieliczne wypowiedzi organów podatkowych posiadają zatem ogromne znaczenie dla ukształtowania praktyki w zakresie traktowania podatkowego tego rodzaju zdarzeń. W tym kontekście na uwagę zasługuje komentowana interpretacja indywidualna, tym bardziej że [...]