Abstrakt

Przedmiotem niniejszej analizy jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie: czy za czynność egzekucyjną przerywającą bieg terminu przedawniania można uznać przekształcenie się z mocy prawa zajęcia zabezpieczającego w egzekucyjne.

Wprowadzenie

Zgodnie z art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej (dalej: OrdPU) bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony. Przepis ten stanowi istotny instrument w rękach organów podatkowych, dzięki któremu mogą nie dopuścić do przedawnienia się zobowiązania podatkowego. Dodać na marginesie należy, że organy podatkowe coraz częściej i skuteczniej sięgają po te uprawnienia.

Zagadnieniem, które może budzić spory pomiędzy podatnikiem a organami podatkowymi, jest prawidłowe ustalenie momentu, kiedy należy uznać, że skutecznie przerwał się bieg terminu przedawnienia. W tym zakresie stwierdzić należy, że momentem, w którym przerywa się bieg terminu przedawnienia, jest data zastosowania środka egzekucyjnego lub zawiadomienia o dokonanej czynności podatnika. Jeżeli bowiem daty zastosowania środka egzekucyjnego i zawiadomienia o nim podatnika są różne, przerwanie następuje w tej drugiej dacie¹.

Sporna pomiędzy podatnikiem a organami podatkowymi może okazać się również sytuacja, w której przed wydaniem decyzji wymiarowej prowadzone było postępowanie zabezpieczające, uregulowane w art. 33 OrdPU. Powstać może stan faktyczny, w którym dokonane zostanie zajęcie zabezpieczające, a następnie po wydaniu decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego przekształci się ono w zajęcie egzekucyjne. Powstać może wówczas spór wynikający z tego, że organ podatkowy może uznać przekształcenie się zajęcia zabezpieczającego w egzekucyjne, jako zdarzenie przerywające bieg terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 70 § 4 OrdPU.

Zajęcie egzekucyjne

Zgodnie z art. 154 § 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: EgzAdmU)² zajęcie zabezpieczające przekształca się w zajęcie egzekucyjne z dniem wygaśnięcia decyzji, o której mowa w art. 33a i 33b OrdPU, pod warunkiem że organ ten wystawi tytuł wykonawczy nie później niż przed upływem 14 dni od dnia wygaśnięcia decyzji lub od dnia doręczenia upomnienia, jeżeli doręczenie to było wymagane. Zabezpieczenie zgodnie z art. 33 § 5 OrdPU następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Jeżeli organ egzekucyjny dokona po doręczeniu decyzji w sprawie wymiaru podatku jakiegokolwiek zajęcia egzekucyjnego w sprawie, to zastosowanie będzie miał art. 70 § 4 OrdPU i termin biegu przedawnienia bezsprzecznie ulegnie przerwaniu.

Zastanowić należy się, co w sytuacji, w której organy podatkowe dokonały zajęcia na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych w ramach postępowania zabezpieczającego, a po doręczeniu decyzji wymiarowej nie dokonały już żadnej czynności egzekucyjnej. Przecież dokonane zajęcia zabezpieczające przekształciły się z mocy prawa w egzekucyjne.

Stanowisko orzecznictwa

W sprawie tej wypowiedział się zarówno NSA³, jak i WSA w Warszawie⁴. Oba powołane orzeczenia zapadły w bliskiej odległości czasowej od siebie, jednak są zupełnie odmienne, jeśli chodzi o dokonaną wykładnię art. 70 § 4 OrdPU. Zgodnie bowiem z poglądem NSA bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek przekształcenia się zajęcia zabezpieczającego w egzekucyjne, przy czym na datę przerwania biegu nie ma wpływu data wystawienia tytułu wykonawczego.

Odmienne stanowisko przyjął WSA w Warszawie, stwierdzając, że za zdarzenie przerywające bieg terminu przedawnienia nie może być uważane, przewidziane w art. 154 § 4 EgzAdmU warunkowe przekształcenie zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne. Pogląd zaprezentowany w pierwszym wyroku potwierdził NSA⁵ w innym składzie, pogląd WSA w Warszawie powoływano zaś w wyrokach WSA w Gliwicach⁶.

Mając na uwadze brak jednolitego poglądu w orzecznictwie, zasadna jest próba oceny obydwu stanowisk.

Pomocne przy próbie rozwiązania powyższego problemu będzie ustalenie [...]