Monitor Podatkowy
nr 11/2008
Aktualizacja tytułu wykonawczego
Autor jest pracownikiem WPiA UW w Warszawie.
Abstrakt
W artykule omówiono wątpliwości wynikające z przepisu § 9 ust. 1c rozporządzenia Ministra Finansów z 22.11.2001 r . Wskazany przepis budzi wiele wątpliwości, które dotyczą sposobu uregulowania skutków określenia lub ustalenia innej wysokości należności pieniężnej zarówno z punktu widzenia budowy postępowania podatkowego, jak i egzekucji administracyjnej. Skupienie się przez twórców przepisu na ekonomicznych skutkach wzruszenia orzeczenia wykonywanego w drodze egzekucji powoduje, że traci się z pola widzenia czynniki kształtujące podstawy egzekucji, a zwłaszcza okoliczność, że ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji1 (dalej: EgzAdmU) samodzielnie reguluje skutki wzruszenia decyzji poddanej egzekucji.
Wprowadzenie
Z dniem 1.2.2003 r. w rozporządzeniu Ministra Finansów z 22.11.2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji2 wprowadzono nowe unormowanie § 9 zawarte w dodanym ust. 1b, polegające na stworzeniu możliwości aktualizacji tytułu wykonawczego. Przepis stanowi, że jeżeli w trakcie postępowania egzekucyjnego zostanie wydane orzeczenie określające lub ustalające inną wysokość należności pieniężnej niż objęta tytułem wykonawczym, wierzyciel niezwłocznie aktualizuje tytuł wykonawczy w sposób określony w powołanym przepisie rozporządzenia. Dwa egzemplarze tytułu opatrzone wyrazem „aktualizacja” wierzyciel przesyła organowi prowadzącemu egzekucję. Zgodnie zaś z § 9 ust. 1c w aktualizowanym tytule wykonawczym wykazuje się kwotę zaległej należności pieniężnej według stanu na dzień jego aktualizacji. Wskazany przepis budzi wiele wątpliwości, które dotyczą sposobu uregulowania skutków określenia lub ustalenia innej wysokości należności pieniężnej zarówno z punktu widzenia budowy postępowania podatkowego, jak i egzekucji administracyjnej. Skupienie się przez twórców przepisu na ekonomicznych skutkach wzruszenia orzeczenia wykonywanego w drodze egzekucji powoduje, że traci się z pola widzenia czynniki kształtujące podstawy egzekucji, a zwłaszcza okoliczność, że EgzAdmU samodzielnie reguluje skutki wzruszenia decyzji poddanej egzekucji. Weryfikacja zobowiązania w drodze decyzji
Należy przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie, jakie sytuacje procesowe powodują, że dochodzi do ustalenia lub określenia innej wysokości należności pieniężnej niż wskazana w treści tytułu wykonawczego. Spośród źródeł obowiązków poddanych egzekucji administracyjnej § 9 rozporządzenia odnosi się do decyzji podatkowych, a więc poza zakresem rozważań pozostaną inne źródła obowiązków wykonywanych w drodze egzekucji administracyjnej. Na gruncie procedury można mówić o zaistnieniu takiej sytuacji w postępowaniu odwoławczym oraz w wyniku wydania decyzji w trybie nadzoru. Podkreślmy zatem na wstępie, że ustalenie lub określenie egzekwowanej należności w innej wysokości niż dotychczasowa następuje zawsze w wyniku wydania nowego orzeczenia w stosunku do adresata poprzedniej decyzji. Zastrzeżenie to jest istotne z uwagi na brzmienie art. 27 § 1 pkt 3 EgzAdmU, zgodnie z którym tytuł wykonawczy musi zawierać wskazanie podstawy prawnej egzekwowanego obowiązku, a w przypadku egzekucji należności pieniężnych także określenie jej wysokości, terminu, od którego nalicza się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie, oraz rodzaj i stawki tych odsetek. Regulacja ta stanowi, że dane zawarte w tytule wykonawczym obejmują nie tylko elementy odnoszące się do kwoty egzekwowanego zobowiązania, ale też do jego podstawy oraz należnych odsetek. Zmiana decyzji, która stanowić ma uzasadnienie dokonania aktualizacji, przewiduje jedynie zmianę egzekwowanej należności. Rodzi to kilka problemów, które wymagają wyjaśnienia, skutków i charakteru czynności procesowej, z którą przepis wiąże dokonanie aktualizacji. Budowa systemu weryfikacji decyzji w postępowaniu podatkowym jest rozwiązaniem mieszanym zawierającym elementy systemu kasacyjnego i reformacyjnego. Oznacza to, że stosownie do budowy danego środka prawnego wynikiem jego zastosowania może być uchylenie lub zmiana weryfikowanego aktu. W literaturze zwraca się uwagę, że w postępowaniu podatkowym w modelu obowiązującej ustawy ograniczono uprawnienia reformacyjne na rzecz kasacji3. Jako punkt wyjścia należy [...]
