Abstrakt

W artykule autor odpowiada na pytanie, czy do czynności sprawdzających, prowadzonych na podstawie art. 274c OrdPU, znajduje zastosowanie art. 284b § 3 tej ustawy. Przepis ten stanowi, że dokumenty dotyczące czynności kontrolnych dokonanych po upływie tego terminu nie stanowią dowodu w postępowaniu podatkowym, chyba że został wskazany nowy termin zakończenia kontroli.

Zobowiązanie podatkowe

Pośród wielu więzi, które łączą poszczególnych ludzi z tworzonymi przez nich społecznościami, na szczególne podkreślenie zasługują więzi prawne. Jedną z takich więzi jest stosunek prawny, w ramach którego jeden podmiot obowiązany będzie przekazać część swojego majątku związkowi publicznoprawnemu, jakim jest państwo lub samorząd terytorialny. Jeżeli przedmiotem takiego stosunku prawnego będzie podatek, a zatem świadczenie pieniężne, na rzecz związku publicznoprawnego, obowiązkowe, przymusowe, ustalane jednostronnie, nieodpłatne, bezzwrotne, generalne (przewłaszczenie)¹, to stosunek taki określić trzeba mianem zobowiązania podatkowego. Zobowiązaniem podatkowym, w myśl art. 5 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (dalej: OrdPU)², jest bowiem wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Zobowiązanie podatkowe wynikać ma z obowiązku podatkowego. Obowiązkiem tym, w myśl art. 4 cyt. ustawy, jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Można zatem stwierdzić, że z chwilą zaistnienia określonego w hipotezach ustaw podatkowych zdarzenia gospodarczego podlegającego opodatkowaniu (a więc skutkującego powstaniem obowiązku podatkowego³) podatnik wie (a przynajmniej powinien to wiedzieć), iż w przyszłości będzie musiał podjąć działania zmierzające do przelania ze swojego majątku pewnej kwoty pieniężnej na rzecz wierzyciela publicznoprawnego. Podatnik nie wie jednakże, w jakim terminie i w jakim miejscu oraz w jakiej kwocie powinien to uczynić. Zobowiązanie trzeba zatem wymierzyć.

Decyzja podatkowa

W doktrynie prawa finansowego przyjęto podział zobowiązań podatkowych na „wymiar przez deklarację i wymiar przez decyzję”⁴. Wymiar przez deklarację oznacza, że podatnik będzie zobowiązany przekształcić obowiązek podatkowy w zobowiązanie podatkowe, a zatem ustalić termin oraz miejsce zapłaty podatku, jak też jego wysokość. Wymiar przez decyzje oznacza, iż obowiązki te spoczywają na organie podatkowym. Trzeci i ostatni sposób wymiaru podatku polega na obliczeniu wysokości należnego podatku przez płatnika, zobowiązanego jednocześnie do jego pobrania i wpłacenia na rzecz właściwego rachunku budżetu⁵ .

Gdy idzie o wymiar przez decyzję, to stanowi ona pierwotne źródło wiedzy o zobowiązaniu podatkowym, którego podmiotem jest dany podatnik. Jest to decyzja ustalająca⁶, którą porównać można do aktu administracyjnego o charakterze konstytutywnym⁷. Gdy idzie o wymiar przez deklarację⁸, to decyzja podatkowa stanowi korektę zobowiązania podatkowego skonkretyzowanego przez podatnika albo płatnika. Jeżeli bowiem w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, z mocy art. 21 § 3 OrdPU organ ten wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego. Podobnie organ podatkowy postąpi, gdy [...]