Abstrakt
Jednym z kluczowych elementów współczesnych systemów podatkowych jest pojęcie „rezydencji podatkowej” (domicyl podatkowy). Jego znaczenie wynika stąd, że przesądza ono o zakresie podmiotowym wewnętrznych regulacji podatkowych, czyli o tym, kto w danym państwie i w jakim zakresie podlega opodatkowaniu. Ze względu na swoje fundamentalne znaczenie, zagadnienie to jest przedmiotem regulacji nie tylko wewnętrznych systemów prawnych, ale również międzynarodowego prawa podatkowego.
Wprowadzenie
Polskie prawo wewnętrzne reguluje kwestię rezydencji podatkowej odpowiednio w przepisach art. 3 PDOFizU1 oraz art. 3 PDOPrU2. Obok przywołanych wyżej przepisów ustaw o podatkach dochodowych zagadnienie rezydencji regulowane jest postanowieniami umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zazwyczaj jest to art. 4 właściwej umowy. Przedmiotowe zagadnienie w przepisach międzynarodowego prawa podatkowego zostanie omówione w oparciu o przepisy art. 4 Konwencji Modelowej OECD3.
Rezydencja podatkowa w przepisach ustaw o podatkach dochodowych
Przystępując do omówienia problematyki rezydencji podatkowej na wstępie należy zaznaczyć, iż pojęciem tym polski ustawodawca wprost się nie posługuje. W ustawach podatkowych mowa jest o ograniczonym i nieograniczonym obowiązku podatkowym. Pojęcie rezydencji podatkowej wiąże się z nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, zaś nierezydentem jest taki podmiot, który podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu lub w ogóle nie podlega temu obowiązkowi.
W przypadku osób prawnych nieograniczony obowiązek podatkowy dotyczy podatników mających siedzibę lub zarząd na terytorium RP. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (art. 3 ust. 1 PDOPrU). Ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają natomiast podatnicy, którzy nie mają na terytorium RP siedziby lub zarządu, a obowiązek podatkowy dotyczy u nich wyłącznie dochodów uzyskanych na terytorium RP (art. 3 ust. 2 PDOPrU)4. Kluczowe zatem znaczenie dla opodatkowania osób prawnych ma określenie państwa siedziby lub zarządu5 oraz miejsca osiągnięcia dochodu.
W przypadku osób fizycznych stosownie do przepisu art. 3 ust. 1 PDOFizU podlegają one obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy), jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium RP. Warunek miejsca zamieszkania spełniają osoby fizyczne, które: 1) posiadają na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub 2) przebywają w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy z kolei tych osób fizycznych, które nie mają na terytorium RP miejsca zamieszkania. Wówczas podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) ze źródeł znajdujących się w Polsce (art. 3 ust. 2a PDOFizU)6.
Można zatem stwierdzić, iż w obydwu ustawach o podatkach dochodowych pojęcie nieograniczonego obowiązku podatkowego opiera się na [...]