Abstrakt
Normy dotyczące instytucji płatnika nie mogą być zawarte w innych aktach prawnych niż w przepisach prawa podatkowego. Zasada ta nie zawsze jest przestrzegana. W artykule omówiono zasady rozliczania podatku z tytułu dywidend zawarte w Szczegółowych Zasadach Działania Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.
Pojęcie płatnika
W myśl art. 8 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa, płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Z przepisu tego wynika zatem zakaz ustanawiania płatnikiem podmiotów w innych aktach prawnych, niż w przepisach prawa podatkowego. Zasada ta nie zawsze jest jednak przestrzegana. Przykładem naruszenia art. 8 OrdPU są zapisy Szczegółowych Zasad Działania Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych („KDPW”) stanowiące załącznik do uchwały zarządu KDPW Nr 79/98 z 29.1.1998 r. (stan prawny na dzień 8.3.2007 r., opublikowany na stronie internetowej www.kdpw.com.pl). Zasady te, ustalone na podstawie Regulaminu KDPW, określają m.in. sposób realizacji zobowiązań emitentów wobec właścicieli papierów wartościowych, obejmujący rozliczenia płatności z tytułu dywidend uzyskiwanych przez akcjonariuszy będących osobami fizycznymi i prawnymi, w tym także zasady poboru zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu wypłaconej dywidendy.
Obowiązki płatnika według KDPW
W treści Szczegółowych Zasad Działania KDPW przyjął, iż płatnikiem podatku dochodowego od dochodów z tytułu dywidend jest – w przypadku wspólników będących osobami prawnymi – spółka wypłacająca dywidendę. Natomiast w odniesieniu do osób fizycznych funkcję tę – zdaniem KDPW – pełni podmiot prowadzący działalność maklerską na terytorium Polski, prowadzący rachunek osoby fizycznej uzyskującej dywidendę. Postanowienia zawarte w Szczegółowych Zasadach Działania mają fundamentalne znaczenie dla uczestników systemu depozytowo-rozliczeniowego, gdyż określając i narzucając emitentom zasady dokonywania rozliczeń pieniężnych wpływają faktycznie na ich obowiązki w zakresie zobowiązań podatkowych. Przy niewłaściwym ich określeniu narażają zatem uczestników na konsekwencje naruszenia przepisów podatkowych.
Zgodnie z § 97 Szczegółowych Zasad Działania, emitenci zobowiązani są do przekazania do dyspozycji KDPW środków przeznaczonych na realizację prawa do dywidendy, przy czym w przypadku dywidendy należnej akcjonariuszom będącym osobami fizycznymi kwota ta ma charakter brutto (jest powiększona o należny podatek dochodowy). Kwota ta podlega następnie rozdysponowaniu pomiędzy uczestników bezpośrednich (podmioty prowadzące działalność maklerską), którzy – jako płatnicy, w myśl koncepcji przyjętej przez KDPW – potrącają zryczałtowany podatek dochodowy. Z kolei, w przypadku akcjonariuszy będących osobami prawnymi, emitent dokonuje samodzielnie potrącenia zryczałtowanego podatku dochodowego, przekazując do KDPW kwotę netto (dodatkowo Szczegółowe Zasady Działania określają procedurę zwrotu zatrzymanej kwoty z tytułu podatku na rzecz tych akcjonariuszy będących osobami prawnymi, którzy korzystają ze zwolnień i obniżek podatku).
Płatnik według przepisów o podatku dochodowym
Ze stanowiskiem KDPW w kwestii określenia podmiotu pełniącego funkcję płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu dywidendy nie można się jednak zgodzić. Naszym zdaniem, w świetle art. [...]