Monitor Podatkowy
nr 3/2007
Podatek od czynności cywilnoprawnych od pożyczek po zmianach
Autor jest doradcą podatkowym w międzynarodowej kancelarii prawnej White & Case.
Abstrakt
Nowelizacja ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCCU), wchodząca w życie z dniem 1.1.2007 r.1, w dużej mierze dotyka zasad opodatkowania umów pożyczek. Zmiany w tym zakresie dotyczą niemal każdego elementu struktury tego podatku. Poniższy artykuł zawiera podsumowanie najpoważniejszych zmian do PCCU, które odnoszą się do pożyczek.
Przedmiot podatku
Pożyczki od wspólnikaUmowa pożyczki stanowi jedną z umów objętych katalogiem czynności prawnych opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Ta ogólna zasada nie ulega zmianie po dniu 1.1.2007 r. Zmienia się natomiast traktowanie umów pożyczek udzielanych spółce kapitałowej przez jej wspólnika. W stanie obowiązującym do 31.12.2006 r., pożyczki takie stanowiły regularne umowy cywilnoprawne, objęte jednak szczególnym zwolnieniem od podatku na mocy art. 9 pkt 10 lit. h) PCCU. Nowelizacja zakłada powrót do obowiązującej do 1.5.2004 r. zasady, zgodnie z którą przedmiotowe pożyczki były kwalifikowane jako „zmiana umowy spółki kapitałowej” w myśl art. 1 ust. 3 pkt 2 PCCU. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych wraca zatem do fikcji prawnej, na podstawie której takie umowy pożyczki (niezależnie od poziomu udziału wspólnika w kapitale spółki kapitałowej) mieszczą się w definicji innej czynności objętej podatkiem, a mianowicie umowy spółki kapitałowej (a ściślej, zmiany takiej umowy)2. Taka kwalifikacja pociąga za sobą szereg skutków ujawniających się np. na gruncie określenia zasad objęcia umowy pożyczki zakresem działania PCCU, ustalania właściwej stawki podatkowej, zastosowania zwolnień podatkowych etc.Każda czynność cywilnoprawna objęta katalogiem art. 1 PCCU, podlega podatkowi wyłącznie w przypadku, gdy znajduje się w terytorialnym zasięgu działania PCCU. W konsekwencji zrównania pożyczek udzielonych przez wspólnika spółce kapitałowej z czynnością „zmiany umowy spółki”, zasady określania terytorialnego zasięgu działania PCCU wynikać będą z art. 1 ust. 5 tejże ustawy. Zgodnie z tym przepisem, umowy spółki (a także ich zmiany) podlegają podatkowi wyłącznie w przypadku, gdy siedziba bądź rzeczywisty ośrodek zarządzania spółki kapitałowej zlokalizowany jest na terytorium Polski. Oznacza to, że pożyczki udzielane przez polskich wspólników spółkom kapitałowym posiadającym siedzibę oraz rzeczywisty ośrodek zarządzania poza terytorium Polski nie będą podlegały PCCU.Pożyczki a VATModyfikacji uległ przepis art. 2 ust. 4 PCCU określający zasady podlegania podatkowi tych czynności, które jednocześnie kreują obowiązek podatkowy w podatku VAT. W uproszczeniu, przepis ten wyłącza z opodatkowania podatkiem te czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ich strona z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana lub zwolniona z VAT (z pewnymi wyjątkami). W odniesieniu do umów pożyczek zmiany zaszły w [...]
