Abstrakt

Niniejszy artykuł zawiera analizę wprowadzonych do Ordynacji podatkowej przepisów ­dotyczących przeprowadzania rozprawy przez organ podatkowy. Mimo, iż możliwość przeprowadzenia rozprawy celem wyjaśnienia okoliczności sprawy to rozwiązanie pożądane, regulacja zawarta w OrdPU budzi pewne zastrzeżenia.

Uwagi ogólne

Na skutek nowelizacji dokonanej ustawą z 27.10.2006 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 217, poz. 1590, dalej: ZmOrdPU), dodano do Ordynacji podatkowej nową regu­lację (art. 200a–200d – rozdział 11a) umożliwiającą w to­ku postępowania przeprowadzenie rozprawy celem wyjaśnienia okoliczności danej sprawy. Zmiana ta oznacza powrót do instytucji rozprawy, znanej postępowaniu podatkowemu, do którego przed uchwaleniem OrdPU stosowano przepisy KPA.

Choć idea wprowadzenia rozprawy do postępowania podatkowego jest ze wszech miar słuszna, to jednak sto­sowanie dodanych przepisów w postępowaniu podatkowym w tym kształcie może budzić pewne wątpliwości. Mogą one wynikać z tego, iż regulacja dotycząca insty­tucji rozprawy jaka znalazła się w OrdPU jest skromniejsza w porównaniu do przepisów KPA. Ponadto, przepisy te różnią się od regulacji dotyczących instytucji rozprawy w ogólnym postępowaniu administracyjnym. Zasadnicza różnica sprowadza się do tego, że w myśl dodanych do ­Ordynacji przepisów ten sposób postępowania znajdować będzie zastosowanie jedynie w toku postępowania od­woławczego.

Analiza dodanych do Ordynacji przepisów może nasuwać pewne wątpliwości odnoszące się do:

– wymienionych przez art. 200a § 1 pkt 1 OrdPU okoliczności uzasadniających przeprowadzenie rozprawy,

– braku szerszej regulacji dotyczącej czynności podejmowanych przed rozprawą przez organ oraz przewi­dujących możliwość odroczenia rozprawy, a także nor­mu­jących jej przebieg w kontekście zasady czynnego udzia­łu strony postępowania,

– zasadności skorzystania z tego sposobu wyjaśnienia okoliczności sprawy dopiero przed organem odwo­ławczym,

– zakresu czynności podejmowanych w ramach rozprawy a respektowania zasady dwuinstancyjności postępowania.

Okoliczności, których wystąpienie uzasadnia przeprowadzenie rozprawy

Rozprawa w toku postępowania odwoławczego będzie mogła być przeprowadzona zarówno z urzędu, jak i na wnio­sek strony. Organ odwoławczy przeprowadzi w toku postępowania rozprawę z urzędu w dwóch grupach sytuacji:

1) jeżeli zachodzi potrzeba wyjaśnienia istotnych okoliczności stanu faktycznego sprawy przy udziale świad­ków lub biegłych albo w drodze oględzin, lub

2) w przypadkach, w których zachodzić będzie potrzeba sprecyzowania argumentacji prawnej prezento­wa­nej przez stronę w toku postępowania (art. 200a § 1) OrdPU.

Tak określone sytuacje nie tylko w istotny sposób różnią się od okoliczności, które na gruncie KPA uzasadniały przeprowadzenie rozprawy¹, lecz mogą budzić zastrzeżenia co do zasadności skorzystania z tego sposobu wyjaśnienia okoliczności sprawy w postępowaniu podatkowym i to dopiero przed organem II instancji. Istniejące różnice mogą być tłumaczone różnym charakterem spraw, w których postępowanie podatkowe oraz postępowanie ogólne administracyjne znajduje zastosowanie. Jeśli chodzi o wątpliwości to dotyczą one zarówno pierwszej podstawy dla przeprowadzenia rozprawy odwołującej się do konieczności poczynienia ustaleń faktycznych, jak i drugiej sprowadzającej się do ustaleń prawnych.

Wątpliwości co do pierwszej okoliczności mają cha­rakter [...]