Abstrakt
Glosa do wyroku TK z 29.11.2006 r., sygn. akt SK 51/06
Wprowadzenie
Trybunał Konstytucyjny orzekł w wyroku z 29.11.2006 r., SK 51/06, że art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: PDOFizU) w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej, jest niezgodny z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej (dalej: Konstytucja RP). Nie budzi wątpliwości, że wyrok ten dotyczy odszkodowań otrzymanych po jego wydaniu i takie też stanowisko prezentuje Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie Rzeczpospolitej (pismo z 6.4.br., MB8/317/2007 – Orzeczenie weszło w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, tj. 11.12.2006 r. i ma zastosowanie do odszkodowań otrzymanych od tego dnia – stwierdziło Ministerstwo Finansów. Ministerstwo Finansów uważa jednak, że wyrok Trybunału nie zmienia sposobu opodatkowania odszkodowań, które zostały postawione do dyspozycji podatników przed 11.12.2006 r.
Komentarz
Moim zdaniem, wyrok powyższy powinien być stosowany także do odszkodowań wypłacanych wcześniej, czyli od 1.1.2003 r. (wtedy wszedł w życie zakwestionowany przepis prawa), a to z przyczyn następujących.
W sentencji orzeczenia Trybunał odnosi się do treści zaskarżonego art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) PDOFizU, przy uwzględnieniu wszelkich zmian dokonywanych w kolejnych latach, wskazane bowiem są tam wszystkie akty prawne wprowadzające zmiany do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, poczynając od 2002 r. aż do 2006 r. i swoje orzeczenie wydaje przy uwzględnieniu pełnego stanu prawnego, dotyczącego zaskarżonego przepisu. Wskazuje przy tym, że treść art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uległa zmianie, poczynając od dnia jej ustalenia ustawą z 27.7.2002 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (w art. 21a) w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem: a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę, b) odpraw i odszkodowań wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym, d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji, e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane na zasadach, o których mowa w art. 27 ust. 1, g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód, do chwili obecnej – obecne brzmienie art. 21 ust. 1g) pkt 3 jest następujące:
Wolne od podatku dochodowego są:
3) otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem: a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę, b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym, d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji, e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c, g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód.
Jak z powyższego [...]