Abstrakt

Przedmiotem niniejszego opracowania jest określenie roli oraz wartości dowodowej za­pisów w ewidencji gruntów i budynków przy wymiarze podatku od nieruchomości, oraz ­wyjaśnienie znaczenia zasady prawdy obiektywnej (materialnej) w postępowaniu podatkowym w przypadku, gdy stan faktyczny rozmija się z danymi z ewidencji gruntów. 

Wprowadzenie

Z sytuacją gdy stan faktyczny rozmija się z danymi z ewidencji gruntów mamy do czynienia np. wtedy gdy grun­ty pod zbiornikiem wodnym wykorzystywanym w działalności go­spodarczej są zaklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków, niezgodnie ze stanem faktycznym jako łąki, grunty orne, rowy, lasy oraz grunty zadrzewione i zakrzewione. Powstaje pytanie, czy dla potrzeb wymiaru zobowiązania podatkowego należy uwzględniać stan faktyczny (istnienie na danym terenie zbiornika wodnego) czy też należy się kierować zapisami ewidencji gruntów i budynków.

Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że na pod­stawie przepisów art. 1a ust. 3, art. 2 ust. 2 oraz art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych¹ (dalej w skrócie PodLokU) i art. 21 ust. 1 ustawy z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne², przyjmując zasadę prawdy formalnej powinniśmy uznać, że status gruntów znajdujących się faktycznie pod zbio­r­nikiem wodnym, dla celów podatkowych należy określać wyłącznie na podstawie ewidencji gruntów i budynków, która stanowi dokument urzędowy. Wypis z rejestru gruntów jest bowiem, zgodnie z art. 194 § 1 OrdPU doku­mentem urzędowym sporządzonym w formie określonej przepisami prawa przez powołane do tego organy władzy publicznej, stanowiącym dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone. Można by też twierdzić, że kwestio­nowanie zapisów ewidencji powodowałoby utratę przez ewidencję gruntów i budynków waloru prawnej podstawy do wymiaru podatków. 

W świetle przepisów o postępowaniu dowodowym powstaje jednak pytanie, czy organ podatkowy może odmówić przeprowadzenia dowodu na okoliczność istnienia zbiornika na spornych gruntach, gdyż jest to fakt powszechnie znany. Czy może i powinien to uczynić nawet wtedy, gdy istnieją inne dowody z dokumentów urzędowych, np. w postaci pozwolenia wodno-prawnego na wykonanie zbiornika wodnego oraz na korzystanie z wód, wydanego przez właściwy organ oraz załączone do pozwolenia projekty faktycznie istniejącego zbiornika wodnego.

Jaka jest zatem rola i wartość dowodowa zapisów w ewidencji gruntów i budynków jako dokumentu urzędowego w postępowaniu podatkowym w przedmiocie wymiaru podatku od nieruchomości, w sytuacji istnienia ewidentnych sprzeczności między nieaktualnymi zapi­sami ewidencji gruntów a całym zebranym w sprawie materiałem dowodowym oraz faktem notoryjnym, jakim jest istnienie pewnego stanu faktycznego, np. zbiornika wodnego.

Mimo, że na pierwszy plan wysuwają się tu zagadnienia prawa procesowego, to nie można pominąć w tej sprawie aspektów materialno-prawnych problemu.

Elementy konstrukcyjne podatku

Mówiąc o aspektach materialnoprawnych problemu posłużymy się kategorią elementów konstrukcyjnych podatku, w szczególności podmiotem i przedmiotem opo­datkowania oraz stosunku prawnego obowiązku podat­kowego, który pozwoli następnie dobrze powiązać ze sobą problemy materialno-prawne z procedurą wymiaru zobowiązania³.

Stosunek prawny obowiązku podatkowego⁴ powstaje⁵, gdy podmiot podatku znajdzie się w polu obowiązku podatkowego, czyli wówczas gdy dotyczy go sytuacja faktyczna lub prawna, z którą przepisy prawa wiążą powstanie ­materialnego stosunku prawnego. Przedmiotem opodatkowania jest zawsze obiektywna rzeczywistość, czyli uzyskanie dochodu, przychodu, posiadanie majątku, posiadanie psa itp. Są to zatem zawsze pewne stany faktyczne, które istnieją obiektywnie. Nawet jeśli przedmiotem opodatkowania jest sytuacja prawna, czyli „bycie właścicielem”, „bycie ­posiadaczem”, udokumentowane nabycie spadku, to taka sytuacja prawna jest przejawem i udokumentowaniem w przewidziany prawem sposób pewnego stanu faktycznego, który – aby podlegał opodatkowaniu – musi być z tym stanem prawnym zgodny. To dlatego przyjmuje się m.in., że obowiązek podatkowy ma charakter obiektywny. Jest tak dlatego, że [...]