Abstrakt

Zasadą jest, że małżonkowie podlegają odrębnemu opo­datkowaniu od osiąganych dochodów (art. 6 ust. 1 PDOFizU). Wyjątkiem od tej zasady jest instytucja łącznego opodat­kowania ­małżonków uregulowana w art. 6 ust. 2 oraz 6a PDOFizU. Regulacja ta została jednak z dniem 1 stycznia znowelizowana. W konsekwencji dochody małżonków uzys­kane w roku 2007 ­bę­dą łącznie opodatkowane na zmodyfikowanych zasadach, zaś dochody małżonków uzys­kane w roku 2006 będą łącznie opodatkowane na starych (obowiązujących do 1.1.2006 r.) zasadach. Niniejsze opracowanie dotyczy przesłanek łącznego opodatkowania małżonków, zarówno tych dotyczących roku podatkowego 2006, jak i roku 2007.

Warunki łącznego opodatkowania małżonków

Warunki łącznego opodatkowania małżonków są określone w art. 6 PDOFizU. Można jest podzielić na warunki pozytywne i negatywne. W przypadku tych pierwszych muszą być one spełnione, by małżonkowie mogli być łącznie opodatkowani. W przypadku zaś tych drugich nie mogą one wystąpić, by przy spełnieniu warunków pozytywnych małżonkowie mogli być łącznie opodatkowani.

Warunkami pozytywnymi dla łącznego opodatkowania małżonków są:

– podleganie przez nich oboje nieograniczonemu obo­wiązkowi podatkowemu;

– istnienie między nimi wspólności majątkowej;

– pozostawanie przez nich, co do zasady w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy;

– złożenie przez obojga małżonków wniosku wyrażonego we wspólnym zeznaniu rocznym o łączne ich opodatkowanie lub złożenie takiego wniosku tylko przez jednego małżonka w okolicznościach, o których mowa jest w art. 6a ust. 1 PDOFizU.

Warunkiem negatywnym łącznego opodatkowania małżonków jest brak opodatkowania przynajmniej jednego z małżonków w zryczałtowany sposób przewidziany dla opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej.

Podleganie przez oboje małżonków nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu

Instytucja nieograniczonego obowiązku podatkowego w odniesieniu od osób fizycznych jest wyrażona w art. 3 ust. 1 PDOFizU, zgodnie, z którym obowiązkowi temu podlegają te osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski.

W konsekwencji istnienia wymogu dla wspólnego opodatkowania małżonków w postaci podlegania przez oboj­ga z nich nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Pol­sce nie jest możliwe wspólne opodatkowanie małżonków, z któ­rych jeden nie posiada na terenie Polski miejsca zamiesz­kania¹. Tak, więc, gdy chociażby jeden z małżonków nie mieszka w Polsce, ponieważ np. przez pół roku przebywa w Anglii i ma angielski certyfikat rezydencji, to drugi z nich, który uzyskuje wszystkie dochody w kraju, nie może się z nim wspólnie roz­liczyć². Nie ma natomiast znaczenia dla wspólnego opodat­kowania małżonków brak posiadania przez jednego lub obojga z nich obywatelstwa polskiego.

Jak się jednak podnosi ograniczenie w postaci podlegania przez obu małżonków nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce dla ich wspólnego opodatkowania jest niezgodne z prawem wspólnotowym, a konkretnie ze sformułowaną w orzecznictwie ETS³, na tle wykładni art. 39 traktatu o utworzeniu WE ustanawiającego zasadę swobody przemieszczania pracowników, tzw. zasady Schumackera, zgodnie, z którą nierezydentom, powinny być przyznane takie ulgi podatkowe (w tym też traktowane jako ulga prawo do wspólnego opodatkowania małżonków), jakie przysługują rezydentom⁴.

Jak się słusznie podnosi konsekwencją tego, że art. 6 ust. 2 PDOFizU nie jest w zakresie warunku podlegania przez obu małżonków nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu zgodny z prawem europejskim, jest to, że [...]