Abstrakt
Polskie członkostwo w Unii Europejskiej może stać się w najbliższym czasie bezpośrednio odczuwalne przez szerokie grono podatników – tych, którzy uiścili podatek akcyzowy od pojazdów sprowadzanych z innych Państw Członkowskich.
Wprowadzenie
W styczniu 2007 r. spodziewane jest rozstrzygnięcie ETS w sprawie wywołanej pytaniem prejudycjalnym WSA w Warszawie (III SA/WA 679/2005 – sprawa Maciej Brzeziński v. Dyrektor Izby Celnej w Warszawie)1. Prawdopodobieństwo korzystnego dla podatników rozstrzygnięcia przez ETS jest bardzo duże, jeżeli zważy się, że w sprawie Macieja Brzezińskiego v. Dyrektor Izby Celnej w Warszawie (ETS C-313/05)2 została wydana w dniu 21.9.2006 r. opinia przez rzecznika generalnego E. Sharpston, w której stwierdzono niezgodność polskiej ustawy o podatku akcyzowym z art. 90 ust. 1 TWE3. Ponadto ETS w wyroku z 5.10.2006 r. w sprawie węgierskiego podatku rejestracyjnego (połączone sprawy C 290/05 i C 333/05)4 potwierdził swoją dotychczasową linię orzeczniczą, o niezgodności z art. 90 ust. 1 TWE tego rodzaju rozwiązań podatkowych, na której bazowała również opinia rzecznika generalnego, o czym jeszcze poniżej.
Rozstrzygnięcie ETS może mieć dalekosiężne znaczenie tak z punktu widzenia społecznego, jak i finansów publicznych. Warto wskazać, iż od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej do Polski zostało sprowadzonych wewnątrzwspólnotowo około 2 milionów używanych pojazdów, przy czym ilość ta do końca sierpnia 2006 r. wyniosła około 500 tys. zł. Akcyza zapłacona od używanych samochodów w roku 2004 wyniosła 934,2 mln zł, w roku 2005 – 843,8 mln zł, a w roku 2006 wpływy z akcyzy wynoszą na koniec sierpnia około 477 mln zł5. Stwierdzenie niezgodności z prawem traktatowym polskiego podatku akcyzowego może spowodować relatywnie dużą ilość spraw w przedmiocie zwrotu nadpłaconego podatku, a ich pozytywne rozstrzygnięcia z punktu widzenia podatników, może w sposób odczuwalny dotknąć zasoby budżetowe.
Otoczenie prawe podatku akcyzowego
Od 1 maja 2006 r. prawo wspólnotowe jest częścią polskiego porządku prawnego. Stanowi o tym także art. 87 ust. l, art. 90 ust. l i art. 91 ust. 3 Konstytucji RP z 2.4.1997 r.6. Katalog źródeł prawa wymieniony w art. 87 Konstytucji RP obejmuje bowiem cały system obowiązującego prawa bez względu na źródła jego powstania.
Na płaszczyźnie ogólnoeuropejskiej w zakresie podatku akcyzowego podstawowe znaczenie ma dyrektywa Rady UE z 25.2.1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przemieszczania oraz kontrolowania. Dyrektywa ta, nazywana horyzontalną, określa ramy europejskiego systemu opodatkowania wyrobów podatkiem akcyzowym7. Przepisy art. 3 ust. l i 3 dyrektywy horyzontalnej stanowią, że dyrektywę stosuje się na poziomie wspólnotowym do olejów mineralnych, alkoholu i napojów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych, oraz że Państwa Członkowskie zachowują prawo do wprowadzenia lub utrzymania podatków na wyroby inne niż wymienione pod warunkiem jednak, że podatki te nie spowodują zwiększenia formalności związanych z przekraczaniem granicy w handlu między Państwami Członkowskimi. Z zastrzeżeniem poszanowania tego samego warunku, Państwa Członkowskie zachowują także prawo do pobierania podatków od świadczenia usług nie mających charakteru podatku obrotowego, włączając w to podatki odnoszące się do wyrobów objętych podatkiem akcyzowym.
W prawie polskim opodatkowanie tą daniną publiczna jest uregulowane w ustawie z 23.1.2004 r. o podatku akcyzowym8. Artykuł 80 ust. 1 AkcyzaU stanowi, iż akcyzie podlegają samochody osobowe niezarejestrowane na terenie kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Podatnikami akcyzy, zgodnie z art. 80 ust. 2 cyt. ustawy, są:
1) podmioty dokonujące każdej sprzedaży samochodu osobowego przed jego pierwszą rejestracją na terenie kraju;
2) importerzy i podmioty dokonujące nabycia wewnątrzwspólnotowego.
Obowiązek podatkowy z tytułu akcyzy powstaje:
1) w przypadku sprzedaży – z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w terminie 7 dni licząc od dnia wydania wyrobu;
2) w przypadku importu – z dniem powstania długu celnego w rozumieniu przepisów prawa celnego;
3) w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego z chwilą nabycia prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel, nie później niż z chwilą jego rejestracji na terytoriom kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
Zgodnie z art. 82 ust. 3 AkcyzaU, w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego podstawą opodatkowania jest kwota jaką nabywca obowiązany jest zapłacić. Wykonując zobowiązanie wynikające z AkcyzaU podmioty dokonujące nabycia wewnątrzwspólnotowego obowiązane są w terminie 5 dni, licząc od dnia nabycia pojazdu, złożyć deklarację uproszczoną do właściwego naczelnika urzędu celnego oraz zapłacić należny podatek nie później niż z chwilą rejestracji pojazdu.
Z regulacji tych wynika zatem, iż podatkowi akcyzowemu [...]