Abstrakt
Kontrola podatkowa ma służyć sprawdzeniu poprawności rozliczeń podatnika. Nie może jednak powodować dezorganizacji pracy funkcjonującego przedsiębiorstwa. Jedną z instytucji ograniczających dowolność organów podatkowych w przeprowadzaniu kontroli podatkowych jest instytucja stałego upoważnienia do zastępowania podatnika w trakcie kontroli podatkowych.
Osoba upoważniona do stałego zastępowania w trakcie kontroli podatkowej
Pierwotnie OrdPU nie zawierała żadnych szczególnych regulacji odnośnie tego rodzaju reprezentacji w trakcie kontroli podatkowych bądź skarbowych. W praktyce takie upoważnienia były przedkładane do organów podatkowych. Najczęściej były one udzielane podmiotom prowadzącym usługowo księgi rachunkowe, w tym zwłaszcza doradcom podatkowym. Możliwość ustanowienia takiego pełnomocnika wynikała z regulacji prawa cywilnego regulujących stosunek pełnomocnictwa (art. 98-109 KC), do których odsyła OrdPU (art. 137 § 4). Jednakże brak szczegółowej regulacji wywoływał szereg problemów praktycznych.
Po pierwsze, co do zasady, pełnomocnik ustanawiany jest po wszczęciu kontroli bądź postępowania podatkowego. Natomiast podatnicy składali pełnomocnictwa ogólne do wszelkich czynności między organem a podatnikiem bądź rodzajowe, np. do wszelkich kontroli i postępowań podatkowych. Budziło to wątpliwości komu organ kontroli powinien doręczyć upoważnienie do wszczęcia kontroli, a tym samym czy pominięcie tak ustanowionego pełnomocnika będzie równoznaczne z pominięciem strony, a tym samym nie nastąpi skuteczne wszczęcie kontroli (czynności dokonane w trakcie jej trwania będą nieważne).
Po drugie, złożenie takiego upoważnienia do jednego organu podatkowego (np. właściwego w zakresie podatku dochodowego) mogło skutkować brakiem wiedzy o takim upoważnieniu przez inny organ (np. właściwy w zakresie podatku od towarów i usług bądź organu kontroli skarbowej).
Dlatego też od 2004 r. ustawą o swobodzie działalności gospodarczej dodano nowy art. 281a OrdPU, zgodnie z postanowieniami którego to przepisu podatnicy, płatnicy, inkasenci oraz następcy prawni mogą, w formie pisemnej, wyznaczyć osobę fizyczną, która będzie upoważniona do ich zastępowania w trakcie kontroli podatkowej, oraz zgłosić tę osobę naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu w sprawie opodatkowania podatkiem dochodowym. Należy także dodać, że w wyniku nowelizacji OrdPU, która weszła w życie 1.9.2005 r. dodano, że zgłoszenie takiej osoby upoważnionej do stałego reprezentowania podatnika ma następować także wójtowi, burmistrzowi (prezydentowi miasta). Należy, rzecz jasna, domniemywać, że zgłoszenie to powinno mieć miejsce tylko wtedy, gdy podmiot ustanawiający takiego pełnomocnika jest podatnikiem (płatnikiem, inkasentem) jednego z podatków bądź opłat stanowiących dochody gminy.
Jeżeli taka osoba została ustanowiona i zgłoszona w tym trybie to doręczenie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, a także wszelkie następne pisma mogą być doręczane wyłącznie takiej osobie1, chyba że został ustanowiony pełnomocnik do reprezentowania kontrolowanego. Do tego zagadnienia wrócę jeszcze w dalszej części opracowania.
Warto zwrócić uwagę, że takie upoważnienie zgłasza się naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu w sprawie opodatkowania podatkiem dochodowym. Może to w praktyce wywoływać pewne problemy, albowiem [...]