Abstrakt

W artykule omówiono zasady występowania doradcy podatkowego w charakterze pełnomocnika w postępowaniu przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi.

Zasady ogólne występowania doradcy podatkowego jako pełnomocnika w postępowaniu przed organami podatkowymi

W zależności od woli strony postępowania podatkowego, może ona działać w postępowaniu osobiście lub przez ustanowionego przez siebie pełnomocnika. Konieczność zapewnienia prawidłowej reprezentacji strony stanowi realizację zasady czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym. Prawo do aktywnego osobistego udziału strony w postępowaniu lub właśnie za pośrednictwem ustanowionego przez nią pełnomocnika przewiduje art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Udzielone przez mocodawcę pełnomocnictwo (na piśmie lub w formie oświadczenia zgłoszonego ustnie do protokołu) może być ogólne - upoważnia do prowadzenia wszelkich spraw, ale tylko w zakresie zwykłego zarządu, bądź też szczególne - upoważnia do prowadzenia konkretnej sprawy albo do dokonania poszczególnych czynności.

W prawie polskim pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością prawną o charakterze upoważniającym. Czynność ta umocowuje pełnomocnika (daje mu kompetencję) do dokonywania czynności prawnych w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy. Oświadczenie woli o udzieleniu pełnomocnictwa składane jest pełnomocnikowi i nie jest potrzebne przyjęcie pełnomocnictwa przez pełnomocnika. Z treści pełnomocnictwa powinien jasno wynikać jego zakres. Należy w nim wskazać, czy obejmuje wszelkie czynności procesowe, czy tylko niektóre z nich i czy dotyczy całego postępowania, czy tylko jego określonego etapu, np. postępowania I lub II instancji.

Pełnomocnik zobowiązany jest dołączyć do akt oryginał udzielonego mu pełnomocnictwa lub też urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa (jeśli pełnomocnikiem jest adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy, może on sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa). Momentem, od którego pełnomocnictwo zostaje skutecznie ustanowione, jest zatem złożenie do akt sprawy oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa albo też dzień zgłoszenia pełnomocnictwa ustnie do protokołu.

Organ podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa w sytuacji łącznego spełnienia następujących przesłanek:

- pełnomocnikiem strony w toczącym się postępowaniu jest jej małżonek,

- nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia małżonka do występowania w imieniu strony,

- kwestie procesowe są mniejszej wagi.

Przesłanka druga może być uznana za spełnioną w sytuacji, gdy organ administracyjny ma uzasadnione podstawy, by sądzić, że strona udzieliła pełnomocnictwa swojemu małżonkowi, oraz że małżonek ten jest umocowany do prowadzenia spraw strony w tym konkretnym postępowaniu. Korzystanie z uregulowania wprowadzającego treścią art. 137 § 3a OrdPU, tzw. pełnomocnictwo domniemane, pozostawione zostało do uznania organu podatkowego. Powyższa regulacja obowiązuje od 1.1.2003 r.¹ Pełnomocnictwo domniemane przewidują również przepisy prawa cywilnego. I tak np., stosownie do treści art. 97 KC, osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Klient nie musi zatem upewniać się, czy osoba, którą zastał np. w sklepie czy warsztacie jest upoważniona przez właściciela sklepu czy warsztatu do działania.

Pełnomocnik nie musi być fachowym doradcą, legitymującym się określonymi kwalifikacjami. Może nim być osoba fizyczna (obca lub spokrewniona), która jednak posiada pełną zdolność do czynności prawnych, nie może nim być natomiast osoba prawna, np. spółka z o.o. czy też spółka akcyjna. Jeśli zaś sama strona nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, to pełnomocnika dla niej ustanowić może jej przedstawiciel ustawowy.

Zgodnie z dodanym z dniem 1.9.2003 r., przez art. 20 pkt 12 ustawy z 27.6.2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych², a zmienionym z dniem 1.5.2004 r., przez art. 18 pkt 1 ustawy z 19.3.2004 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo celne³, przepisem art. 137 § 1a OrdPU, pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed organami celnymi, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, może być także agent celny.

W przepisach zarówno Kodeksu cywilnego, jak i Kodeksu postępowania cywilnego zawartych zostało szereg postanowień istotnych dla funkcjonowania pełnomocnictwa w postępowaniu podatkowym (w sprawach nieuregulowanych w art. 137 § 1-3a stosuje się bowiem wprost przepisy prawa cywilnego⁴, rozumianego zarówno jako przepisy prawa materialnego oraz przepisy o charakterze procesowym).

Warto zatem zwrócić uwagę na regulację zawartą w [...]