Abstrakt
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest alternatywną dla wyroku konsensualną formą zakończenia sprawy karnej skarbowej. W artykule w sposób szczegółowy omówione zostały procedury: wystąpienia z wnioskiem o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, oraz jego rozpoznania w postępowaniu przed sądem.
Charakter wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
W postępowaniu karnym skarbowym funkcję podobną do aktu oskarżenia można przypisać wnioskowi finansowego organu postępowania przygotowawczego o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Wniosek finansowego organu postępowania przygotowawczego jest pismem wpływającym do sądu celem rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu, zaś dokument procesowy, stanowiący podstawę przekazania sprawy do sądu, nie zawsze musi przybierać formę aktu oskarżenia. Wystąpienie przez sprawcę z wnioskiem o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, spełnienie podstawowych warunków tzw. „warunków brzegowych” oraz wypracowanie swoistego porozumienia w toku negocjacji ze sprawcą pozwala finansowemu organowi postępowania przygotowawczego wnieść do sądu, zamiast aktu oskarżenia, wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (art. 145 § 1 KKS)1.
Postępowanie w przedmiocie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności przebiega dwuetapowo: przed finansowym organem postępowania przygotowawczego, do którego sprawca składa wniosek o zezwolenie (z art. 142 § 1 KKS) oraz przed sądem, do którego z kolei występuje finansowy organ postępowania przygotowawczego z wnioskiem o udzielenie zezwolenia (art. 145 § 1 KKS).
Warunki dobrowolnego poddania się odpowiedzialności
Sprawca zgłaszający wniosek o zezwolenie na dobro wolne poddanie się odpowiedzialności obowiązany jest zapewnić aby uiszczono: - należność publicznoprawną, jeżeli czyn polegał na uszczupleniu tej należności, o ile do chwili zgłoszenia wniosku należność nie została w całości zapłacona, - kwotę odpowiadającą wysokości co najmniej jednej trzeciej najniższego miesięcznego wynagrodzenia tytułem kary grzywny za przestępstwo skarbowe i co najmniej jedną dziesiątą tego wynagrodzenia tytułem kary grzywny za wykroczenie skarbowe, - co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania (art. 143 § 1 KKS)2, - równowartość pieniężną przedmiotów, w razie niemożności złożenia przedmiotów dotkniętych obligatoryjnym przepadkiem bądź wyrazić zgodę na ich przepadek (art. 143 § 2 KKS). |
Po nowelizacji KKS z lipca 2005 r. zaznaczyć należy, iż przepis art. 143 KKS nie przewiduje by nałożone obowiązki zostały wykonane osobiście przez sprawcę, wymagane jest jedynie ich wykonanie. Podobnie sformułowano treść art. 17 § 1 pkt 1 i 4 KKS3. Przy obecnym brzmieniu przepisów możliwa jest zatem realizacja obowiązków zawartych w art. 143 § 1 KKS przez osobę trzecią „na rachunek” sprawcy. Ponadto, treść art. 17 § 1 pkt 4 KKS stwarza dla sądu, udzielającego zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, możliwość by zażądał uiszczenia rzeczywistych kosztów postępowania, gdyż wskazany przepis mówi o uiszczeniu co najmniej zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania, a możliwe jest orzeczenie kosztów całkowitych.
Zaznaczenia wymaga również, iż zgodnie z art. 15 § 2 KKS obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej dezaktualizuje się w sytuacji orzeczenia przepadku przedmiotów, ściągnięcia ich równowartości pieniężnej lub obowiązku uiszczenia ich równowartości. W przypadku zaś uiszczenia należności publicznoprawnej, dotyczącej przedmiotów zagrożonych przepadkiem, nie orzeka się już przepadku przedmiotów, chyba że należność publicznoprawna byłaby niewspółmiernie niska do kwoty równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów albo też chodzi o przepadek przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione jako przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe bądź przedmiotów specjalnie przysposobionych do popełnienia czynu zabronionego (art. 31 § 3 pkt 2 w zw. z art. 29 pkt 4 KKS).
Forma i treść wniosku
Wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności może być zgłoszony na piśmie albo ustnie do protokołu (art. 142 § 4 KKS). Jeśli sprawcą jest osoba po ukończeniu lat 17, a przed ukończeniem lat 18 wniosek może zgłosić w imieniu sprawcy przedstawiciel ustawowy (art. 142 § 3 KKS).
Wystąpienie przez sprawcę z wnioskiem o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, przy spełnieniu warunków z art. 143 KKS, stanowi jedynie propozycję konsensualnego zakończenia sprawy skierowaną wobec finansowego organu postępowania przygotowawczego i mimo spełnienia „warunków brzegowych” wniosek nie musi zostać zaakceptowany przez organ finansowy. Jeżeli wniosek złożony przez sprawcę nie odpowiada wymaganiom formalnym, a brak jest tego rodzaju że wniosek nie może otrzymać biegu wzywa się osobę, od której on pochodzi do usunięcia braku w terminie 7 dni (art. 143a § 1 KKS). W razie nie- uzupełnienia tego braku w terminie wniosek uznaje się za bezskuteczny (art. 143a § 2 KKS)4.
Cofnięcie wniosku
Wniosek sprawcy o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności może ulec wycofaniu. Kodeks karny skarbowy nie przewiduje szczególnych regulacji odnoszących się do sposobu procedowania po cofnięciu wniosku poza unormowaniem art. 144 § 1 KKS, które wyznacza jedynie granicę czasową do jakiej sprawca może zmienić swoje stanowisko w zakresie skorzystania z instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności i stanowi, że cofnięcie wniosku nie jest możliwe przed upływem miesiąca od jego złożenia, a także po wniesieniu do sądu, przez finansowy organ postępowania przygotowawczego, wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności5. Zaznaczyć należy, że nowelizacja KKS z lipca 2005 r. nie przewiduje już możliwości cofnięcia wniosku po wniesieniu go do sądu, gdy poprzednio taka ewentualność istniała do czasu doręczenia postanowienia o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Cofnięcie wniosku ma ten skutek, że [...]