Abstrakt

W ostatnim czasie wzrasta zainteresowanie tematyką opodatkowania dochodów zagranicznych. Przyczyną tego jest fala wyjazdów Polaków do legalnej pracy za granicą i idąca za tym świadomość konieczności rozliczenia się z fiskusem zarówno w państwie, w którym praca jest wykonywana, jak też w Polsce. Szczególnie popularny stał się temat opodatkowania dochodu uzyskanego przez osoby, które wyjechały do Wielkiej Brytanii. Opodatkowanie w Polsce dochodu uzyskanego w Wielkiej Brytanii stało się przedmiotem dyskusji na forach internetowych oraz w prasie codziennej¹.

Wstęp

Analizując zarówno teksty ukazujące się w prasie codziennej, jak też wypowiedzi internautów, można zauważyć, iż przeważa w nich obawa przed represyjnym stanowiskiem polskiego fiskusa wobec osób zarabiających w Wielkiej Brytanii. Dominuje pogląd, iż, co do zasady, większość Polaków pracujących w Wielkiej Brytanii i tam mieszkających, a równolegle posiadających w Polsce stałe miejsce zamieszkania (meldunek) podlega w Polsce opodatkowaniu od całości swoich dochodów, czyli że podlegają w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Równocześnie zauważyć można, iż w dyskusji pomijana jest niemalże zupełnym milczeniem kwestia zasad ustalania rezydencji podatkowej i jej wpływu na miejsce opodatkowania całości dochodu. Wobec tego, w niniejszym opracowaniu omówione będą przede wszystkim przepisy o ograniczonym i nieograniczonym obowiązku podatkowym oraz o rezydencji podatkowej (domicylu podatkowym), a dopiero w dalszej kolejności przewidziane w polsko-brytyjskiej umowie reguły dotyczące sensu stricte unikania podwójnego opodatkowania.

Podmiot podatku a rezydencja

Analiza postawionego zagadnienia wymaga odwołania się do przepisów art. 3 ust. 1 i 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych² oraz art. 4 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską a Wielką Brytanią³. Pierwszy z wymienionych przepisów definiuje zakres podmiotowy opodatkowania polskim podatkiem dochodowym, czyli określa, kto podlega opodatkowaniu w Polsce odpowiednio od całości swoich dochodów niezależnie od miejsca ich uzyskania (nieograniczony obowiązek podatkowy) oraz tylko od dochodu osiągniętego ze źródła znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). Przepis umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewiduje natomiast metodę ustalania państwa rezydencji podatkowej (tzw. test rezydencji), co jest często niezbędne dla ustalenia państwa właściwego dla opodatkowania całości dochodu oraz państwa właściwego dla opodatkowania dochodu tylko ze źródła w nim położonego.

Stosownie do przepisu art. 3 ust. 1 PDOFizU osoby fizyczne podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (nieograniczony obowiązek podatkowy). Nieograniczony obowiązek podatkowy polega na tym, że obowiązkiem podatkowym objęte są zarówno dochody ze źródeł krajowych, jak i zagranicznych. Oznacza to obowiązek płacenia podatku od wszelkich dochodów osiąganych przez podatnika bez względu na miejsce położenia ich źródła. Tym samym, podatnik posiadający miejsce zamieszkania w Polsce może być opodatkowany na zasadach obowiązujących w Polsce od dochodu uzyskanego za granicą, a przy ustalaniu, czy dany dochód podlega bądź nie podlega opodatkowaniu, decydujące znaczenie mają przede wszystkim przepisy polskiej ustawy PDOFizU oraz właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy pozostałych osób, czyli osób niemających w Polsce miejsca zamieszkania. W tym przypadku opodatkowaniu podlegają jedynie dochody uzyskane ze źródeł położonych w Polsce (art. 3 ust. 2a PDOFizU). Nieograniczony obowiązek podatkowy opiera się na zasadzie rezydencji, natomiast ograniczony obowiązek podatkowy opiera się na zasadzie źródła⁴.

Kluczowym elementem dla ustalenia, czy dana osoba podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, jest miejsce jej zamieszkania. Miejsce zamieszkania nie zostało definiowane w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ani innych przepisach podatkowych. Skoro więc miejsce zamieszkania nie zostało [...]