Abstrakt
Rozwój dużych międzynarodowych koncernów i rosnący zasięg ich działania oznacza w praktyce coraz bardziej rozbudowaną strukturę międzynarodową oraz rosnącą liczbę i stopień skomplikowania wzajemnych transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami działającymi w ich ramach. Według danych Światowej Organizacji Handlu, transakcje wewnątrzgrupowe stanowią około 50% światowego handlu1.
Wprowadzenie
Władze podatkowe wielu krajów są wyczulone na zagadnienia związane z wyceną transferu i na respektowanie przez międzynarodowe korporacje zasad wolnego rynku przy wycenie przepływów wewnętrznych. Stąd do przepisów podatkowych wprowadzane są regulacje nakładające na spółki działające w ramach koncernów obowiązek dokumentowania transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi w taki sposób, aby organy podatkowe mogły ocenić rynkowość transakcji. W wielu krajach przepisy podatkowe nakazują podatnikom udowodnienie przed urzędem podatkowym, że transakcje ze spółkami w grupie zostały zawarte na warunkach rynkowych.
Jednocześnie, wobec tych obowiązków, administracje podatkowe wprowadzają także narzędzia umożliwiające podatnikom zarządzanie ryzykiem podatkowym, jakie może wyniknąć dla spółek z zakwestionowania przez fiskusa przyjętych w grupie cen. Uprzednie porozumienie cenowe (APA ang. Advance Pricing Agreement), jako środek służący zapobieganiu sporom na tle wyceny transferu, zyskuje na popularności, gdyż chroni podatnika przed ryzykiem doszacowania dochodu i podwójnym opodatkowaniem, a zawarcie takiego porozumienia jest poprzedzone negocjacjami z organami podatkowymi, które odbywają się w zupełnie innej atmosferze niż spory podatkowe ex-post. Zawieranie APA w Polsce umożliwiają przepisy Ordynacji Podatkowej, które weszły w życie 1.1.2006 r.
Statystyka zawieranych porozumień w wybranych krajach europejskich
Podatnicy widzą w APA efektywne narzędzie służące zapobieganiu sporom na tle wyceny transferu. Ryzyko kontroli z zakresu cen transferowych jest, w wielu różnych badaniach i ankietach przeprowadzanych wśród menadżerów firm europejskich, wymieniane na pierwszym bądź drugim miejscu w rankingu ryzyk podatkowych dla międzynarodowych grup kapitałowych. Wynika to z faktu, iż wielu z nich spodziewa się lub już przeszło kontrolę w tym obszarze.
Światowe badanie, przeprowadzone przez Ernst & Young w 2005 r., pokazuje, iż 63% wszystkich respondentów przeszło kontrolę w zakresie cen transferowych w okresie ostatnich trzech lat, a 40% z tych kontroli zakończyło się doszacowaniem dochodu. 82% spółek-matek i 78% badanych spółek-córek spodziewa się z kolei audytu cen transferowych w ciągu nadchodzących dwóch lat2.
W związku z powyższym i procedura APA zyskuje na atrakcyjności. Według badania, narzędzie to zostało wykorzystane przez 23% spółek matek w 2005 roku w porównaniu z 14% w 20033.
Procedura APA zyskuje na popularności we Francji. Natomiast władze podatkowe Niemiec i Holandii przez długi czas były niechętne tej procedurze i nie wykazywały zbytniego zaangażowania w rozwój APA.
Od momentu zainicjowania procedury APA we Francji w 1999 roku zainteresowanie APA wzrosło tam znacząco. Trend wzrastający w liczbie zawieranych w tym kraju porozumień jest szczególnie widoczny od końca 2001 roku. W sumie, od 1999 roku do końca lipca 2004 roku zostało we Francji złożonych 30 wniosków o APA, z czego 5 złożono przed 2002 r., a aż 25 w okresie od 2002 r. do połowy 2004. Z 30 złożonych wniosków zawarto do tej pory 10 porozumień. Co więcej współczynnik odrzuceń APA jest we Francji bardzo niski - tylko 2 wnioski na 30 złożonych do końca lipca 2004 roku zostały rozpatrzone negatywnie4. Władze francuskie wciąż pracują nad przepisami, które ułatwiłyby podatnikom drogę ku zawarciu APA. W 2005 roku wprowadzono przepisy umożliwiające zawieranie APA jednostronnych. Trwają również prace nad wydaniem uproszczonej procedury w zakresie APA dla małych i średnich przedsiębiorstw, która m.in. zakładałaby zmniejszenie obowiązków dokumentacyjnych dla tych przedsiębiorstw przy ubieganiu się o APA.
Z kolei w Holandii, w 2002 roku złożono 68 wniosków o APA, a w 2004 roku już 97. Mimo rosnącej liczby składanych wniosków ich relatywnie [...]