Abstrakt

Dnia 1.1.2007 roku wejdzie w życie większość zmian przewidzianych w ustawie nowelizującej ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nowelizacja wprowadza szereg istotnych rozwiązań i modyfikacji do obecnie funkcjonujących przepisów.

Z uwagi na obszerność tematu w artykule prezentujemy jedynie zmiany, które wydają się najistotniejsze i mogą dotyczyć najszerszego kręgu podatników.

Zakres obowiązku podatkowego - dwie grupy podatników

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: PDOFizU) w swym nowym brzmieniu utrzymuje zasadniczy podział na dwie grupy podatników, tj. osoby podlegające nieograniczonemu i ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce.

Pierwsza grupa podatników podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów, druga wyłącznie od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium RP. W obu przypadkach zmiana ma charakter uściślający i polega na dodaniu po wyrazie „dochodów” wyrazu „przychodów”.

Nowością jest także wprowadzony do art. 3 PDOFizU ust. 2b, w którym wymieniono rodzaje dochodów (przychodów), które uważa się za osiągane na terytorium RP. Katalog ten obejmuje „w szczególności” dochody (przychody) z:

- pracy wykonywanej na terytorium RP na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

- działalności wykonywanej osobiście na terytorium RP, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

- działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium RP,

- położonej na terytorium RP nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.

Wprowadzone wyliczenie miało doprecyzować pojęcie dochodów (przychodów) nierezydentów, uzyskiwanych na terytorium Polski.

Definicja „miejsca zamieszkania”

Podobnie jak przed nowelizacją, o zakresie obowiązku podatkowego decyduje to, czy osoba posiada w Polsce miejsce zamieszkania, tj. osoby mające miejsce zamieszkania w Polsce (są to tzw. „rezydenci podatkowi”), podlegają tutaj nieograniczonemu, a osoby niemające miejsca zamieszkania w Polsce (tzw. „nierezydenci podatkowi”) ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w kraju.

Jak zauważono w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, wobec braku ustawowej definicji „miejsca zamieszkania”, obecnie interpretacja tego pojęcia oparta jest na koncepcji miejsca zamieszkania zawartej w art. 25 Kodeksu cywilnego (dalej: KC), co wywołuje wiele problemów praktycznych zarówno dla organów podatkowych, jak i dla podatników.

Z tego względu ustawodawca zdecydował się na doprecyzowanie pojęcia „miejsca zamieszkania” i wprowadzenie definicji bezpośrednio do PDOFizU dodając w art. 3 ust. 1a, zgodnie z którym:

„Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym”.

Centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych)

Z pozoru wydaje się, że ta część definicji nie wprowadza nic nowego do obecnego rozumienia pojęcia „miejsce zamieszkania”, opartego na wykładni art. 25 KC. Zgodnie z art. 25 KC „miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu”. Zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie wskazywano, że decydujące znaczenie dla miejsca zamieszkania ma to, czy osoba stworzyła w danym państwie ośrodek (centrum) interesów życiowych, rozumiany jako suma okoliczności osobistych i gospodarczych. Pod uwagę brane były przy tym takie czynniki, jak powiązania osobiste w kraju, położenie majątku (w tym głównie nieruchomości), miejsce pracy, miejsce prowadzenia działalności, utrzymywane inwestycje (w kraju i za granicą) itp.

Należy jednak zwrócić uwagę, że wprowadzona definicja posługuje się [...]