Monitor Podatkowy
nr 11/2006
Odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. za zaległości spółki z tytułu składek ZUS
Autor jest prawnikiem, konsultantem podatkowym w Adwokackiej Spółce Partnerskiej Grzybkowski & Guzek w Poznaniu.
Abstrakt
Celem artykułu jest przekrojowe przedstawienie podstaw i zakresu odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości spółki z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ze szczególnym uwzględnieniem ram czasowych tej odpowiedzialności.
Odpowiedzialność solidarna za zaległości spółki według przepisów prawa ubezpieczeń społecznych
Zgodnie z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 107 § 1, 1a, i 2 pkt 2 i 4, art. 108 § 1 i 4, art. 116 oraz art. 118 § 1 i 2 ustawy z 29.8.1997 r. - Ordynacja podatkowa.
Przepisy te dotyczą solidarnej odpowiedzialności osób trzecich za zaległości danego podmiotu. Najistotniejszą regulację w tym względzie zawiera art. 116 OrdPU. Stanowi on, iż za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu. Solidarność oznacza w tym wypadku, iż wierzyciel - w tym wypadku ZUS - jest uprawniony do dochodzenia zaległych składek - według swego wyboru - od jednego, kilku lub wszystkich członków zarządu. Również kwota, jakiej będzie on dochodził może być różna w odniesieniu do poszczególnych członków organu zarządzającego1.
Do zaktualizowania tej odpowiedzialności konieczne jest wystąpienie łącznie następujących dwóch okoliczności2:
1) egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna,
2) członek zarządu:
a) nie wykazał, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;
b)nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości spółki w znacznej części.
Sposób sformułowania przepisu art. 116 OrdPU sprawia, iż to na członku zarządu spoczywa obowiązek wykazania okoliczności zwalniających go ewentualnie z odpowiedzialności („nie wykazał”, „nie wskazuje”)3.
Z uwagi na to, iż okolicznością uwalniającą jest samo zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego, na ewentualną odpowiedzialność członka zarządu nie ma wpływu wynik wszczętej w ten sposób procedury. W szczególności bez znaczenia pozostaje fakt, czy upadłość spółki rzeczywiście ogłoszono4.
Odpowiedzialność członków zarządu, o której mowa powyżej, obejmuje zaległości z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu5. Dla określenia ram czasowych odpowiedzialności istotny jest zatem termin powstania zobowiązania, a nie termin, w którym zobowiązanie to przerodziło się w zaległość. Na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych należałoby zatem, jak się wydaje, odpowiednio przyjąć, iż członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zaległości z tytułu tych składek, których termin płatności przypadał w okresie sprawowania przez niego funkcji.
Członkowie zarządu odpowiadają za zaległości spółki solidarnie ze spółką, a także z ewentualnym następcą prawnym spółki za przejęte przez niego zaległości6. Odpowiedzialność członków zarządu oprócz samej kwoty głównej dotyczy również [...]