Monitor Podatkowy

nr 7/2005

Przypisanie zysków oddziałowi zagranicznego przedsiębiorcy

Marcin Jamroży
Autor jest adiunktem w Katedrze Finansów Przedsiębiorstwa Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz partnerem w Rödl & Partner.
Abstrakt

Przedmiotem analizy jest przede wszystkim zakres i moment przypisania przychodów i kosztów oddziałowi przedsiębiorcy zagranicznego zajmującego się obrotem towarowym1. Wzajemne rozliczenia między krajowym oddziałem i zagraniczną centralą (lub odwrotnie) nie doczekały się jasnej regulacji ustawowej w tym zakresie, stąd też powstaje wiele sporów podatkowych na tym tle. Zagadnienie to jest również w sposób zróżnicowany rozstrzygane w zagranicznych jurysdykcjach podatkowych.

Wprowadzenie

Przedsiębiorcy zagraniczni mogą prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Polski w formie niesamodzielnego pod względem prawnym oddziału2. Podmiotem stosunków cywilnoprawnych jest przedsiębiorca zagraniczny, co oznacza m.in., że oddział nie może zawierać skutecznych umów cywilnoprawnych. Z podatkowego punktu widzenia istotne jest to, że utworzenie oddziału powoduje, co do zasady3, powstanie zakładu. Również działalność gospodarcza wykonywana w formie spółki osobowej stanowi zasadniczo dla celów podatkowych zakład wspólników, o ile spółka osobowa jest opodatkowana również w państwie ich rezydencji na zasadzie przejrzystości podatkowej4.

Ocena, czy dana forma aktywności gospodarczej w Polsce stanowi zakład, wywołuje daleko idące konsekwencje podatkowe w zakresie opodatkowania do chodu przedsiębiorcy zagranicznego, w szczególności takich kwestii podatkowych jak:

- rozgraniczenie jurysdykcji podatkowej, tj. któremu z państw-stron umowy bilateralnej przysługuje prawo opodatkowania dochodów przedsiębiorcy uzyskanych za pośrednictwem zakładu,

- określenie zakresu przypisania przychodów i kosztów poszczególnym częściom tego samego przedsiębiorstwa, tj. zagranicznej jednostce macierzystej (centrali) oraz krajowemu oddziałowi,

- ustalenie wysokości dochodu przedsiębiorcy zagranicznego za dany rok podatkowy.

Z zasady „zakładu” zapisanej w art. 7 ust. 1 umów opartych na Konwencji Modelowej OECD wynika, że, co do zasady, tylko państwo, w którym siedzibę ma przedsiębiorstwo (państwo siedziby), może opodatkować zyski tego przedsiębiorstwa. Jeżeli jednak przedsiębiorstwo prowadzi w drugim[...]