Abstrakt
Większość osób zasiadających w organach zarządzających osób prawnych nie zdaje sobie sprawy z istnienia i zakresu odpowiedzialności za zaległości podatkowe. W artykule omówiono zasady tej odpowiedzialności oraz przesłanki których spełnienie pozwala uniknąć tej odpowiedzialności.
Wprowadzenie
Od 1.1.2003 r. dodano w Ordynacji podatkowej1 (zwana dalej: OrdPU) art. 116a2, na podstawie którego zakres podmiotowy odpowiedzialności osób trzecich został rozszerzony na członków organów zarządzających innych osób prawnych niż spółki kapitałowe (art. 116 OrdPU). Odpowiedzialność ta dotyczy osób pełniących funkcje w takich podmiotach jak: przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, fundacje oraz różnego rodzaju osoby prawne jak np.: stowarzyszenia, partie polityczne, kościelne osoby prawne itd.
Jak się wydaje, większość osób zasiadających w organach zarządzających takich osób prawnych nie zdaje sobie sprawy z istnienia tej odpowiedzialności, a zwłaszcza jej szerokiego zakresu. Należy bowiem pamiętać o znacznym zwiększeniu zakresu odpowiedzialności wszystkich kategorii osób trzecich na podstawie zmian wprowadzonych od 1.1.2003 r. (majątek wspólny, zabezpieczenie wykonania zobowiązania itp.).
Dodatkowo sytuację odpowiedzialności tych osób komplikuje proste odesłanie do przesłanek egzoneracyjnych odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych, zawartych w art. 116 OrdPU. Istotne jest zatem rozważenie znaczenia tych przesłanek dla wyłączenia odpowiedzialności z art. 116a OrdPU. Szczególnej analizy wymaga zwłaszcza zdolność upadłościową takich osób prawnych (np. fundacji). Brak możliwości zgłoszenia stosownych wniosków naprawczych oznaczać będzie, iż w sytuacji niezaspokojenia zaległości podatkowych przez taką osobę prawną, członkowie organów zarządzających niebędą posiadali jakiejkolwiek możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności. W tym też kontekście należy zwrócić uwagę na nowe Prawo upadłościowe i naprawcze3.
Rozwój instytucji odpowiedzialności za zaległości podatkowe osób prawnych
Artykuł 116 OrdPU ukształtował odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych za zobowiązania spółki w podobny sposób jak czynił [...]