Abstrakt
Będąca przedmiotem niniejszego opracowania nowelizacja KKS, wprowadzona ustawą z 28.7.2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw1, zmieniła ok. 70% przepisów KKS i jest najobszerniejszą nowelizacją tego aktu prawnego od momentu jego uchwalenia. Jednakże należy zaznaczyć, że wiele z wprowadzonych zmian ma charakter techniczno-legislacyjny, dostosowujący przepisy KKS do zmian w prawie karnym procesowym oraz prawie finansowym. W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione wybrane, istotne, zmiany w części materialnej KKS2.
Wprowadzenie
Do istotnych zmian w Części ogólnej Kodeksu karnego skarbowego należy zaliczyć zmiany dotyczące:
- sprawstwa,
- określenia terminu wykonania obowiązku finansowego,
- czynnego żalu,
- dobrowolnego poddania się odpowiedzialności,
- odstąpienia od wymierzenia kary,
- środków karnych wymierzanych za przestępstwa i wykroczenia skarbowe,
- odpowiedzialności posiłkowej,
- wymiaru kary pozbawienia wolności za przestępstwa skarbowe,
- przepadku przedmiotów i przepadku korzyści majątkowych,
- przedawnienia przestępstw i wykroczeń skarbowych,
- wprowadzenia pojęcia minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- definicji księgi,
- określenia „informacja podsumowująca”,
- określenia czynności kontrolnych w zakresie szczególnego nadzoru.
Zmiany w zakresie Części szczególnej KKS w większości dotyczą zaostrzenia kar za poszczególne przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Wprowadzono także nowe typy czynów zabronionych (art. 59 § 2, art. 73a, art. 75, art. 76a, art. 79 § 2, art. 107a) na gruncie KKS. Należy zaznaczyć, że uchylono Rozdział 10 KKS „Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko prywatyzacji mienia Skarbu Państwa” uznając, iż zachowanie sprawcy opisane w art. 112 KKS pozbawione jest większości cech charakterystycznych dla ustawowych znamion przestępstwa skarbowego3.
Zmiany w Części ogólnej KKS
1. Sprawstwo (art. 9 § 3 KKS)
Ponieważ większość przestępstw i wykroczeń skarbowych jest związana z prowadzeniem działalności gospodarczej, ustawodawca przyjął, już w pierwotnej wersji KKS, swoistą konstrukcję quasi-sprawczej odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe osób, które na podstawie:
a) przepisu prawa (np. Kodeksu spółek handlowych),
b) decyzji właściwego organu (np. rady nadzorczej spółki),
c) umowy (zarówno umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej np. zlecenia),
d) faktycznego wykonywania
zajmują się sprawami gospodarczymi osoby fizycznej, a po nowelizacji, w szczególności sprawami finansowymi, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.
Osoby te odpowiadają za popełnione przestępstwa i wykroczenia skarbowe tak jak sprawca. Dodanie sformułowania „w szczególności sprawami finansowymi spółki” ma na celu podkreślenie, iż przypisanie odpowiedzialności karnej skarbowej temu specyficznemu sprawcy, winno mieć miejsce w szczególności wtedy, gdy będzie to zamach na interes finansowy państwa (ew. jednostek samorządu terytorialnego), a nie chodzi tutaj o jakiekolwiek naruszenie zasad racjonalnego gospodarowania4.
2. Określenie terminu wykonania obowiązku finansowego (art. 14)
Zrezygnowano z określania przez sąd lub organy postępowania przygotowawczego5, obowiązku uiszczenia przez sprawcę należności publicznoprawnej narażonej na jej uszczuplenie, słusznie uznając, iż nie wydaje się racjonalne zobowiązanie sprawcy do uiszczania kwoty odpowiadającej jedynie „potencjalnej” kwocie należności publicznoprawnej narażonej na uszczuplenie6. Doprecyzowano także zasady wykonania przez sprawcę obowiązku uiszczenia uszczuplonej należności publicznoprawnej, równowartości przepadku przedmiotów oraz równowartości osiągniętej korzyści majątkowej. Obecnie organ procesowy określając jeden z powyższych obowiązków, określa obok terminu jego wykonania, także sposób w jaki ma być wykonany, przy czym jest obowiązany w szczególności wziąć pod uwagę:
[...]