Abstrakt
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie zarysu systemu opodatkowania podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w Niemczech. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw - na ogół - forma prawna prowadzenia działalności pozostaje niezmienna przez cały okres jej prowadzenia, dlatego też polskie firmy planujące ekspansję na rynek naszych zachodnich sąsiadów powinny uważnie przeanalizować podatkowe konsekwencje wyboru konkretnej formy działalności gospodarczej.
Wstęp
Z pewnością po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej wielu małych i średnich przedsiębiorców intensywniej zastanawia się nad możliwością sprzedaży swoich usług/towarów na unijnym rynku. Nie są oni niestety dostatecznie poinformowani o podatkowych skutkach takiego przedsięwzięcia. Na drodze temu stoi zapewne nie jedna przeszkoda, od bariery językowej poczynając, aż po fakt, iż Polacy w odróżnieniu od niemieckich przedsiębiorców stosunkowo rzadko zasięgają opinii, czy porady specjalistów z danej branży. Bardzo ważnym elementem hamującym jest również stopień skomplikowania niemieckiego systemu podatkowego, jest on bowiem o wiele bardziej złożony od polskiego. Powodem takiego stanu rzeczy jest m.in. istnienie podatku od działalności przemysłowej i handlowej (Gewerbesteuer), który oprócz podatku dochodowego obciąża zyski przedsiębiorców na tamtejszym rynku, a poprzez fakt, iż stanowi koszt uzyskania przychodu, pomniejsza on podstawę opodatkowania podatku dochodowego oraz swoją własną. Komplikacji dodaje fakt, iż jego podstawa opodatkowania może się czasami różnić od podstawy podatku dochodowego. Można natomiast przyjąć, że jego (średnia) efektywna wysokość plasuje się w granicach 16,67% dochodu1.
Powszechnie wiadomo jest, że regulacje prawne na naszym sąsiednim rynku nie tworzą z niego raju podatkowego, ale też nie one powinny w pierwszej kolejności stanowić o słuszności prowadzenia inwestycji. Czynniki takie jak stopa zwrotu, wielkość rynku zbytu, siła nabywcza konsumentów danego sektora oraz konkurencyjność własnego przedsiębiorstwa, wydają się być tu odpowiedniejszymi wyznacznikami opłacalności i właśnie tu istnieje ogromne pole do działania dla polskich przedsiębiorstw. Opodatkowanie należy natomiast przypisać, naszym zdaniem, drugiemu etapowi planowania, a więc odpowiedzi na pytanie „JAK?”, aby w ten sposób wykorzystać w pełni potencjał tkwiący w określonym przedsięwzięciu.
Jedną z ważniejszych i podstawowych decyzji dotyczących danej inwestycji jest wybór (pod względem podatkowym) jej formy prawnej. Dzieje się tak dlatego, iż w większości przypadków małych i średnich przedsiębiorstw pozostaje ona niezmieniona przez cały okres prowadzenia działalności, a ma zasadniczy wpływ na wysokość opodatkowania, czy też m.in. odpowiedzialność za zobowiązania wobec osób trzecich, oraz na wysiłek związany z różnym zakresem obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych i podatkowych.
System opodatkowania niemieckich spółek kapitałowych
System opodatkowania dochodów osób prawnych jest w Niemczech bardzo zbliżony do polskiego. Niemieckie spółki kapitałowe (np. GmbH = sp z o.o.) osiągają z mocy ustawy wyłącznie dochody z działalności gospodarczej (§ 8 ust. 2 updop-D), a co za tym idzie, podlegają dodatkowo ww. podatkowi od tego źródła dochodu (Gewerbesteuer, § 2 ust. 1 i 2 updpih, tj. ustawy o podatku od działalności przemysłowej i handlowej).
Opodatkowanie następuje w pierwszej kolejności na płaszczyźnie spółki, jako odrębnego podmiotu prawnego, a następnie w przypadku wypłaty dywidendy na płaszczyźnie odbiorców. Stopa podatku dochodowego od osób prawnych wynosi w Niemczech 25%.
Odmiennie traktuje się natomiast dochody z tytułu udziału w zyskach innych osób prawnych, dywidendy bowiem są na podstawie § 8b ust. 1 updop-D zwolnione z opodatkowania, z wyjątkiem 5% dywidendy brutto2, które podwyższają podstawę opodatkowania poprzez to, iż nie stanowią one (te 5%) kosztu uzyskania przychodu.
System opodatkowania niemieckich spółek osobowych
Spółki osobowe, w szczególności spółki handlowe (np. Offene Handelsgesellschaft = spółka jawna) są traktowane w sposób [...]