Abstrakt

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług usługi świadczone przez twórców i artystów wykonawców mieszczą się w zakresie przedmiotowym VATU, o ile mają charakter odpłatny. Na gruncie jednak przepisów ustawy istnieje możliwość uznania usług świadczonych przez twórców i artystów wykonawców za usługi świadczone przez podmiot nieposiadający statusu podatnika VAT oraz możliwość objęcia świadczonych przez nich usług zwolnieniem przedmiotowym.

Zagadnienia ogólne

Pojęcie usług świadczonych przez twórców i artystów wykonawców związane jest z faktem dysponowania przez nich i rozporządzania prawami autorskimi do stworzonych przez siebie utworów oraz wykonanych artystycznych wykonań. Usługi te można podzielić na dwie kategorie:

- usługi świadczone w postaci tzw. autorskiej umowy o dzieło, w której autor lub artysta wykonawca zobowiązuje się przenieść na usługobiorcę prawa do stworzonego utworu (wykonanego artystycznego wykonania) lub udzielić na niego licencję;

- usługi polegające na zbyciu praw autorskich lub udzieleniu licencji dotyczących istniejącego już utworu oraz zbyciu praw lub udzieleniu licencji do wykonanego artystycznego wykonania.

Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług usługi świadczone przez twórców i artystów wykonawców mieszczą się w zakresie przedmiotowym VATU, o ile mają charakter odpłatny. Na gruncie jednak przepisów ustawy istnieje możliwość uznania usług świadczonych przez twórców i artystów wykonawców za usługi świadczone przez podmiot nieposiadający statusu podatnika VAT oraz możliwość objęcia świadczonych przez nich usług zwolnieniem przedmiotowym.

Twórca i artysta wykonawca jako podatnik VAT

Artykuł 15 VATU definiujący podatnika VAT zawiera w swoim ust. 3 określenie przypadków, w których dany podmiot wykonujący określone czynności nie jest uznawany za podmiot wykonujący samodzielną działalność gospodarczą, której wykonywanie jest jedną z podstawowych cech podatnika VAT. Do 1.6.2005 r. ewentualną podstawą do wyłączenia twórcy i artysty wykonawcy jako podatnika VAT był przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 VATU formułujący warunki pod jakimi podmioty wykonujące czynności, o których mowa w art. 13 pkt 2-8 PDOFizU nie wykonują samodzielnej działalności gospodarczej¹. Przepis ten był jednocześnie podstawą do wyłączenia twórców i artystów wykonawców z grona podatników VAT (przy spełnieniu warunków przewidzianych w tym przepisie), gdyż usług przez nich wykonywanych dotyczą pkt 2 i 8 wspomnianego przepisu. Odwołanie się jednak w przypadku twórców i artystów wykonawców do przepisów PDOFizU nie było rozwiązaniem najszczęśliwszym, gdyż kwestia przyporządkowania przychodów twórców do odpowiednich źródeł przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych jest kwestią dość skomplikowaną i ze względu na niejasność regulacji budzi kontrowersje². W stanowiskach Ministerstwa Finansów można się spotkać z poglądem, że wszelkie przychody z praw autorskich należy przyporządkować do źródła przychodów, o którym mowa w przepisie art. 18 PDOFizU³. Konsekwencją przyjęcia takiego stanowiska jest to, że przychody twórców (w tym osiągane na podstawie umów o dzieło) nie mogły być zaliczone do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, do której odnosi się przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 VATU formułujący warunki wyłączenia danej czynności jako niewykonywanej w ramach samodzielnej działalności gospodarczej.

Od dnia 1 czerwca kwestię statusu twórcy i artysty wykonawcy jako podatnika VAT reguluje nowy art. 15 ust. 3a VATU. Zgodnie z jego treścią, przepis ust. 3 pkt 3 stosuje się odpowiednio do usług twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. Jak można zauważyć wprowadzona regulacja odrywa kwestię statusu twórców i artystów wykonawców jako podatników VAT od rozwiązań dotyczących ich opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych i od kontrowersji [...]