Abstrakt

W artykule omówiono zasady zwrotu VAT dotyczącego materiałów budowlanych, na które od 1.5.2004 r. podwyższono stawkę podatku VAT z 7% do 22%. Zasady te obowiązywać będą od 1.1.2006 r.

Wstęp

Po prawie półtorarocznym okresie prac legislacyjnych w połowie września została opublikowana ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Ustawa wejdzie w życie 1.1.2006 r. i wprowadza niespotykany w naszych dotychczasowych przepisach o podatku od towarów i usług, zwrot podatku VAT dla osób mieszkających w Polsce, które dokonują zakupów niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zwrot podatku dotyczy materiałów budowlanych, na które od 1.5.2004 r. podwyższono stawkę podatku VAT z 7% do 22%. Ustawa ma ograniczony w czasie okres obowiązywania, ponieważ dotyczy wydatków poniesionych w okresie od 1.5.2004 r. do 31.12.2007 r.

Proces legislacyjny

Kontrowersyjna ustawa, która budziła od początku wiele emocji jest wynikiem dostosowania polskich przepisów ustawy o VAT do regulacji UE. Zgodnie z uchwaloną w marcu 2004 r. ustawą o VAT, podniesiono preferencyjną stawkę VAT na wiele materiałów budowlanych z 7% do 22%. Ponieważ wzrost stawki był znaczny - 15% - i dotyczył faktycznie inwestorów prywatnych, pojawiła się inicjatywa złagodzenia tej zmiany w pierwszym okresie funkcjonowania ustawy.

Wzrost stawki podatku VAT od 1.5.2004 r. na materiały budowlane praktycznie nie dotyczył firm budowlanych, ponieważ tego rodzaju firmy są najczęściej czynnymi podatnikami podatku VAT i zwiększony podatek płacony przy zakupie materiałów budowlanych zmniejsza podatek należny m.in. od sprzedawanych domów czy lokali mieszkalnych.

Do Sejmu wpłynęły dwa poselskie projekty mające na celu złagodzenie skutków zmiany wprowadzonej przez ustawę o VAT dla inwestorów prywatnych. Planowano, iż odpowiednie przepisy wejdą w życie od 1.5.2004 r., jednak tak się nie stało. Do ostatniej chwili nie było jasne, czy omawiane przepisy ustawy wejdą w życie i będą obowiązywały, ponieważ ustawa w obecnym kształcie uchwalona przez Sejm i przesłana do podpisu Prezydenta 1.8.2005 r. nie uzyskała akceptacji Prezydenta. W dniu 23.8.2005 r. Prezydent odmówił podpisania ustawy i zwrócił się do Sejmu o ponowne jej rozpatrzenie. Prezydent w uzasadnieniu odmowy podpisania ustawy wskazał m.in. na skutki budżetowe, jakie są związane z jej realizacją. Według szacunków Ministerstwa Finansów w okresie obowiązywania ustawy skutki budżetowe mogą wynieść od 4,5 mld do 18 mld zł.

Pomimo trwającej kampanii wyborczej do Sejmu, Senatu oraz kampanii prezydenckiej, Sejm w dniu 29.8.2005 r. zgodnie z rekomendacją Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Infrastruktury uchwalił ustawę. Sejm w głosowaniu nad ustawą w dniu 29.8.2005 r. wykazał nieczęsto spotykaną jednomyślność. W głosowaniu brało udział 85% posłów uprawnionych do głosowania i ponad 99% z posłów głosujących była za odrzuceniem veta Prezydenta. Do odrzucenia veta Prezydenta potrzebne było 3/5 głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Uchwalona ponownie przez Sejm ustawa, została podpisana przez Prezydenta 1.9.2005 r. i opublikowana w Dz.U. z 15.9.2005 r. Nr 177, poz. 1468.

Zgodność z przepisami Unii Europejskiej

Zgodnie z opinią Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej z 25.7.2005 r. przedmiot ustawy nie jest objęty zakresem regulacji Unii Europejskiej.

Z kolei, na podstawie opinii Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu omawiana ustawa jest zgodna z art. 87 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Przepis ten dotyczy pomocy publicznej Państwa na rzecz obywateli. Pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem, że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów jest dopuszczalna na gruncie Traktatu ustanawiającego Unię Europejską. Uchwalona ustawa wydaje się wypełniać omawiane przepisy Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską i nie jest z nimi sprzeczna.

Konstrukcja ustawy

Ustawa składa się tylko z dwunastu artykułów, z czego pięć obejmuje zmiany w obowiązujących przepisach oraz reguluje moment wejścia w życie ustawy, zatem meritum ujęte jest w siedmiu artykułach. W art. 2 przygotowano słowniczek pojęć wykorzystywanych w ramach ustawy, aby nie było wątpliwości, w jaki sposób i w jakim kontekście należy niektóre pojęcia wykorzystane w dalszych artykułach interpretować. Wśród zdefiniowanych pojęć należy zwrócić zwłaszcza uwagę na definicję budynku mieszkalnego, podatku VAT oraz remontu.

Pojęcie remontu, w rozumieniu ustawy oznacza [...]