Abstrakt
W artykule omówiono jakie są sposoby powstania spółki europejskiej oraz jakie jest ratio legis wprowadzenia w życie tej formy spółki. Omówiono również podmiotowość podatkową oraz zakres obowiązku podatkowego spółki na gruncie polskiego podatku dochodowego. W kolejnej części przedstawiono status SE w dyrektywach WE dotyczących podatków bezpośrednich. W artykule omówione zostały skutki prawne w zakresie opodatkowania dochodu SE, jaki mógłby powstać przy jej tworzeniu w obrębie polskiej jurysdykcji podatkowej oraz przeniesieniu siedziby statutowej SE do innego państwa członkowskiego.
Wprowadzenie
Forma spółki europejskiej została wprowadzona do systemu prawa WE na mocy dwóch aktów prawnych, uchwalonych 8.10.2001 r. Pierwszym z nich jest rozporządzenie Rady Unii Europejskiej Nr 2157/2001 w sprawie statutu spółki europejskiej (SE)1, drugim Dyrektywa Rady UE Nr 2001/86/EC w sprawie uzupełnienia statutu spółki europejskiej w zakresie reprezentacji pracowników2. W sprawach nieuregulowanych w Rozporządzeniu, dotyczących powstania, organizacji, działalności SE, a także zaangażowania pracowników w SE stosuje się w Polsce ustawę z 4.3.2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej3.
Charakterystyka, sposoby powstania i cel wprowadzenia SE
Według Rozporządzenia SE jest spółką, w której odpowiedzialność akcjonariuszy jest ograniczona do sumy subskrybowanych akcji (public limited-liability company). Ustawa o SE nazywa ją też europejską spółką akcyjną4. Spółka posiada osobowość prawną, którą nabywa w dniu zarejestrowania w rejestrze handlowym państwa członkowskiego. Kapitał spółki nie powinien być niższy niż 120 000 euro. Statutowa siedziba spółki musi być umiejscowiona na terytorium Wspólnoty, w tym samym państwie co siedziba zarządu. Przed lub po firmie spółki musi być dodany skrót SE. Skrót ten jest zastrzeżony wyłącznie dla spółki europejskiej, aczkolwiek osoby prawne, które w swojej firmie zawarły skrót SE jeszcze przed wejściem w życie rozporządzenia, mogą zachować prawo do jego używania. Jedną z najbardziej doniosłych cech SE jest to, że jej statutowa siedziba może zostać przeniesiona do innego państwa członkowskiego bez konieczności jej likwidacji i utworzenia nowej osoby prawnej5. Spółka musi zostać zarejestrowana w rejestrze handlowym państwa członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę. Rejestracja i wykreślenie z rejestru wymaga ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. W Polsce spółkę zgłasza się do rejestracji w rejestrze przedsiębiorców KRS na formularzu KRS-W13.
Rozporządzenie przewiduje cztery sposoby powstania SE6: (1) połączenie (by means of a merger), (2) utworzenie holdingu SE (the formation of a holding SE), (3) utworzenie SE zależnej (a subsidiary SE), (4) przekształcenie istniejącej spółki akcyjnej (transformation into an SE).
Z punktu widzenia stosowania przepisów prawa podatkowego regulujących sytuację prawną SE warto zwrócić uwagę na cele wprowadzenia do systemu prawa europejskiego omawianej instytucji. Intencje ustawodawcy jak i cele aktu prawnego odzwierciedla często preambuła, będąca autorytatywną wypowiedzią ustawodawcy o ustawie, a w szczególności o celu jej wydania7. Z punktu widzenia wykładni prawa podatkowego, najistotniejszymi celami wprowadzonymi w preambule do Rozporządzenia są:
a) stworzenie rynku wewnętrznego oraz polepszenie sytuacji gospodarczej i społecznej w obrębie całej Wspólnoty poprzez umożliwienie przedsiębiorstwom działającym w obszarze wspólnotowym planowania i przeprowadzania reorganizacji swojej działalności w skali całej Wspólnoty (punkt 1 Preambuły);
b) ułatwienie przedsiębiorcom wspólnotowym łączenia swojego potencjału gospodarczego w drodze łączenia się spółek (punkt 2 Preambuły);
c) umożliwienie przedsiębiorstwom podlegającym różnym systemom prawnym państw członkowskich działania na obszarze Wspólnoty bez konieczności każdorazowego wybierania formy spółki zgodnie z prawem danego państwa (punkt 3 in fine Preambuły);
d) usunięcie przeszkód w tworzeniu grup spółek z różnych państw członkowskich zgodnie z celami zapisanymi w art. 18 TWE.
Podmiotowość podatkowa oraz zakres obowiązku podatkowego SE na gruncie polskiego podatku dochodowego od osób prawnych
Zakres podmiotowy ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych został określony w art. 18. Na gruncie tego przepisu ustawodawca odwołał się w kwestii podmiotowości podatkowej do kryterium cywilnoprawnego, tj. osobowości prawnej. Osobami prawnymi według KC są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną9. W odniesieniu do SE [...]