Abstrakt

Niniejszy artykuł przedstawia zarys najważniejszych zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych¹, które zostały wprowadzone ustawą z 16.11.2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych².

Wprowadzenie

Nowe przepisy obejmą dochody (straty) uzyskane przez podatników od 1.1.2007 r.³. W przypadku podatników, których rok podatkowy rozpoczął się w 2006 r. i zakończy się w 2007 r., do końca tego roku podatkowego będą miały zastosowanie przepisy obowiązujące w 2006 r. (art. 2 ustawy nowelizującej).

Przychody należne

Nowelizacja wprowadziła zmianę momentu powstania przychodu należnego z działalności gospodarczej. Przychód ten powstanie – zgodnie z art. 12 ust. 3a PDOPrU – z dniem wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności. Zmiana ta nie powinna powodować istotnych komplikacji w praktyce w stosunku do stanu prawnego obowiązującego do końca 2006 r. W dalszym ciągu o dacie powstania przychodu będzie decydował moment wykonania usługi, dostawy towaru albo wystawienia faktury, w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej.

W przypadku usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych⁴, za datę uzyskania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku (regułę tę należy także stosować odpowiednio do dostawy energii elektrycznej, cieplnej oraz gazu przewodowego⁵). PDOPrU nie zawiera przy tym wskazówek co do określenia, które usługi mogą być rozliczane w okresach rozliczeniowych; w takim przypadku zasadne wydaje się przyjęcie, że ustawodawca pozostawił swobodę ustalania charakteru rozliczeniowego stronom konkretnej umowy.

W pozostałych przypadkach otrzymania przychodu należnego, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

W przypadku osiągnięcia przez podatnika przychodu w walucie obcej, przychód ten przelicza się na PLN ­według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania ­przy­chodu.

Koszty uzyskania przychodu

Do końca 2006 r. kosztami uzyskania przychodów były koszty poniesione w celu uzyskania przychodów. Znowelizowany przepis art. 15 ust. 1 PDOPrU stanowi, że kosztami uzyskania przychodu są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wprowadzenie rozwinięcia definicji w zakresie „zachowania” i „zabezpieczenia” źródła przychodów nale­ży traktować jako doprecyzowanie funkcjonującego już w orzecznictwie szerokiego rozumienia celowości poniesienia kosztu⁶. Teza ta została potwierdzona również w uzasadnieniu do nowelizacji. W związku z tym, nowelizację należy traktować w tym zakresie jedynie jako doprecyzowanie stanu prawnego obowiązującego do końca 2006 r.

Nowelizację w tym zakresie należy ocenić pozytywnie. Powinna ona ograniczyć spory w zakresie uznawania za koszt uzyskania przychodów szeregu kategorii kosztowych pośrednio związanych z przychodami osiąganymi przez podatnika.

Rozliczanie kosztów w czasie

Dotychczasowy przepis art. 15 ust. 4 PDOPrU, dotyczący metody rozpoznawania kosztów podatkowych w czasie, był częstym przedmiotem sporów, zarówno w doktrynie prawa podatkowego, jak i w praktyce orzeczniczej. Zawiły sposób sformułowania tego przepisu prowadził do jego niejednoznacznej wykładni.

Nowe przepisy PDOPrU wprowadzają podział kosztów uzyskania przychodów na koszty bezpośrednio i inne niż bezpośrednio związane z przychodami. Pojęcia te nie zostały zdefiniowane w PDOPrU. Na gruncie przepisów o rachunkowości istnieją pojęcia podobne, np. koszty bezpośrednie czy koszty własne sprzedanych produktów, ale wydaje się, że zakresy znaczeniowe tych pojęć są odmienne od kosztu bezpośrednio i innego niż bezpośrednio związanego z przychodem. Oznacza to, że podatnicy będą musieli [...]