Abstrakt
Istniejącą regulację prawną odnosząc się do pozycji doradcy podatkowego trudno uznać za skonstruowaną prawidłowo. Jej charakterystyczną cechą jest brak koncepcji usytuowania doradztwa podatkowego w systemie regulacji proceduralnej i to zarówno w ustawie o doradztwie podatkowym jak i w przepisach innych ustaw normujących postępowania, w których doradca bierze udział przy wykonywaniu powierzonych mu zadań.
Wprowadzenie
Oceniając rozwiązania prawne dotyczące udziału doradcy podatkowego w postępowaniach, w których przy wykonywaniu swojej funkcji bierze udział, napotykamy na trudność przy sprecyzowaniu obszaru regulacji prawnej, w ramach której doradca podatkowy wykonuje swoją funkcję. Kluczowym unormowaniem w tym zakresie jest bez wątpienia art. 2 ustawy z 5.7.1996 r. o doradztwie podatkowym1. Przepis ten określa czynności składające się na doradztwo podatkowe skupiając się zarazem na czysto doradczej sferze działania. Udzielanie opinii, prowadzenie ksiąg, czy sporządzanie deklaracji to czynności doradztwa rozumianego w sposób ścisły. Obok tej sfery, która cechuje się tym, że czynności doradcy są wykonywane w prostej relacji udzielający zlecenia - doradca, na uwagę zasługuje też sfera, w której działając na zlecenie klienta doradca występuje na jego rzecz jako pełnomocnik w różnych postępowaniach. Na regulację prawną, w której doradca zapewnia klientowi reprezentację składa się szereg aktów prawnych. Trudno też uznać zastosowane tu rozwiązania prawne za zadawalające.
Zadania doradcy
Pierwszym problemem, który należy dostrzec jest to, że ustawa o doradztwie podatkowym wypowiada się lakonicznie o zakresie obowiązków, które w sferze reprezentacji klienta podejmować może doradca podatkowy. O zakresie zadań doradcy wnioskować można z przepisów wyliczających zagadnienia objęte egzaminem na doradcę podatkowego (art. 20), oraz z przepisu upoważniającego doradcę do udziału w postępowaniu przed sądem administracyjnym (art. 41). Wnioskowanie o zakresie praw i obowiązków doradcy na podstawie przepisu, którego przeznaczeniem jest wskazanie obszaru regulacji prawnej objętej sprawdzeniem przygotowania kandydata na doradcę jest jedynie pośrednim sposobem określenia zakresu działania doradcy. Cel wprowadzenia przepisu do ustawy jest inny niż kształtowanie zakresu reprezentacji procesowej. Z drugiej strony trudno uznać, że jakakolwiek regulacja prawna została wprowadzona do zakresu egzaminu z innego powodu niż po to, aby dać doradcy instrument do wykonywania jego funkcji. Niezależnie od tego nie można uznać, że powołane przepisy dostatecznie precyzują zakres działania doradcy. Unormowania te pomijają np. problematykę regulacji cenowej powodując, że poza zakresem wskazanej regulacji znalazła się materia prawna, bez której wiedza zawodowa doradcy jest niekompletna.
Zarówno do rozwiązań zawartych w art. 41, jak i do regulacji ustawy o cenach należy jeszcze powrócić. Przegląd regulacji prawnych, które normują czynności procesowe, w których doradca ma - jak należy uznać - reprezentować klienta wypada rozpocząć od omówienia przedstawionego unormowania zawartego w przepisach postępowania podatkowego.
Doradca w przepisach Ordynacji podatkowej
Na tle pozostałych unormowań rozwiązania przyjęte w ustawie z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa2 (dalej OrdPU), cechują się najmniejszą ilością problemów w odniesieniu do pozycji procesowej doradcy. Udział doradcy podatkowego jako pełnomocnika strony w postępowa- niu podatkowym (Dział IV OrdPU), został uregulowany w art. 137 OrdPU w sposób wzorowany na postanowieniach art. 30 KPA. W rozwiązaniach art. 137 doradca podatkowy zostaje w zasadzie zrównany z sytuacją procesową dwu fachowych pełnomocników strony, do których Ordynacja zalicza adwokata i radcę prawnego. Pełnomocnicy reprezentujący te trzy zawody i mający przy tym szczególną wiedzę fachową w swych dziedzinach zostali wyposażeni w dodatkowe w odniesieniu do podstawowej konstrukcji pełnomocnictwa, uprawnienie polegające na możliwości samodzielnego uwierzytelnienia odpisu udzielonego im pełnomocnictwa (art. 137 § 3 OrdPU).
Pomiędzy pozycją procesową trzech fachowych pełnomocników istnieje też istotna różnica. [...]