Abstrakt

Dla osób prowadzących działalność gospodarczą początek roku przyniósł nowe możliwości w zakresie rozliczeń podatku dochodowego. Ostatnia nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych¹ pozwala na zastąpienie dotychczasowych stawek progresywnych obniżoną stawką 19% od dochodu. Oszczędności dla podatników, w szczególności dla tych, którzy płacą najwyższe podatki, mogą więc okazać się znaczne². Już w ciągu początkowych miesięcy ich funkcjonowania, znowelizowane przepisy, spowodowały jednak spore kontrowersje wokół stosowania nowych reguł. Poniżej, obok charakterystyki nowych zasad rozliczania, prezentujemy próbę wyjaśnienia niektórych z tych kontrowersji.

Uwagi ogólne

Zgodnie z nowelą PDOFizU na rok 2004, osoby fizyczne będące samodzielnymi przedsiębiorcami bądź wspólnikami spółek niebędących osobami prawnymi (np. spółka jawna, komandytowa) mogą wybrać nowe, preferencyjne zasady opodatkowania. Podstawę obliczenia 19% podatku stanowi dochód (obliczony jako różnica pomiędzy przychodami a kosztami ich uzyskania) po obniżeniu o odpowiednie składki na ubezpieczenia społeczne zapłacone przez podatnika. Dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanych preferencyjną stawką podatku nie będzie się łączyło w zeznaniu rocznym z dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych.

Nowe reguły mogą więc okazać się korzystne przynajmniej z dwóch powodów:

• po pierwsze, liniowy charakter stawki podatkowej gwarantuje, że inaczej niż w przypadku zasad ogólnych, w miarę wzrostu dochodów podatek będzie wzrastał w stałym tempie;
• po drugie, zachowane zostaje prawo obniżania podstawy opodatkowania o koszty - ta możliwość, niedostępna np. dla „ryczałtowców”, jest trudna do przecenienia, szczególnie przy wysokokosztowych rodzajach działalności.

Dostęp do tych korzyści jest jednak limitowany. Ograniczenia związane są z rodzajem i formą prowadzonej działalności, tzw. samozatrudnieniem - czyli zastępowaniem umów o pracę wykonywaniem czynności w ramach działalności gospodarczej, a także wieloma warunkami formalnymi, od których zależy możliwość skorzystania z preferencyjnych zasad. Ograniczenia, które stanowią źródło kontrowersji, z pewnością staną się w przyszłości przedmiotem postępowań podatkowych. Warto więc przeanalizować dostępne argumenty, aby wybór nowych zasad wiązał się z jak najmniejszym ryzykiem zakwestionowania przez władze skarbowe.

Kontrowersje wokół źródła przychodu

W zakresie korzystania z preferencyjnego opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej ustawodawca nałożył na podatników obowiązek spełnienia wielu warunków. Do najistotniejszych z nich należy zaliczyć [...]