Abstrakt

Impulsem do napisania poniższego artykułu był następujący stan faktyczny: na mocy porozumień z dostawcami, w wypadku gdy kupujący za nabyte od nich towary płaci w terminie lub przed terminem zapłaty, dostawcy ci wypłacają kupującemu pewną sumę pieniężną obliczoną w wysokości ułamka ceny towarów. Kwota ta wypłacana jest zawsze po dokonaniu sprzedaży i uiszczeniu pełnej ceny za kupione przez kupującego towary.

Problem sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy przyznanie kupującemu przez sprzedawcę, tego rodzaju „premii” powoduje obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług wspomnianych dostaw i obowiązek wystawienia faktury korygującej.

Podstawa opodatkowania

Zgodnie z art. 29 ust. 1 VATU¹ podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest obrót rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Ustęp 4 wspomnianego artykułu² stanowi natomiast, iż obrót podlega zmniejszeniu o kwoty rabatów (bonifikat, upustów, uznanych reklamacji i skont). W przypadku udzielenia tego rodzaju rabatów po wystawieniu faktury, istnieje obowiązek wystawienia faktury korygującej zgodnie z § 19 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług³. Z tego względu konieczne jest dokonanie analizy znaczenia użytego w art. 29 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług pojęcia „rabat”.

Pojęcie rabatu w przepisach VATU

Artykuł 29 ust. 4 zawiera definicję legalną pojęcia „rabat”. Stwierdza, że przez rabat należy rozumieć bonifikatę, upust, uznaną reklamację oraz skonto. Ten typ definicji nazywa się definicją nieklasyczną (albo zakresową) pełną⁴. Wyróżnia się ona tym, że zawiera w swej treści szereg nazw, których zakresy tworzyć w sumie mają zakres nazwy definiowanej. Jest to zarazem definicja zakresowa pełna, bowiem wymienia wyczerpująco (a nie przykładowo) wszystkie elementy zakresu definiowanej nazwy. Ustawodawca nakazuje więc uznawać na gruncie art. 29 ust. 4 VATU za rabat tylko bonifikatę, upust, uznaną reklamację i skonto. Nie jest nim natomiast żadne inne zdarzenie, nawet jeżeli przyjęło się je tak nazywać w języku potocznym.

Wskazać też należy, że definicje ustawowe należy wykładać ściśle, czyli tak, jak nakazują reguły języka. Niedopuszczalne jest rozszerzanie znaczenia definiowanych słów poza zakres wyraźnie wskazany w samej definicji⁵.

Rabatem w rozumieniu art. 29 ust. 4 VATU są więc tylko i wyłącznie zdarzenia wyraźnie w nim wymienione. Definicja zawarta w tym przepisie operuje dla określenia definiowanego terminu nazwami niezdefiniowanymi w tekście ustawy o podatku od towarów i usług ani w innych przepisach podatkowych⁶. Należy więc odtworzyć odrębnie znaczenie każdej z nich. Dla jego ustalenia pomocne będzie odwołanie się do poglądów orzecznictwa i doktryny.

Zarówno w orzecznictwie, jak i w piśmiennictwie prawa podatkowego wszystkie z wymienionych pojęć używane są [...]